6. Język prawa

język prawny

język w którym formułowane jest prawo, składa się z języka tekstów prawnych i języka norm

język prawniczy

język, w którym formułuje się wypowiedzi o prawie

zdanie deontyczne

zdanie stwierdzające, że ze względu na treść określonej normy jakieś postępowanie jest określonym podmiotom w określonych okolicznościach nakazane, zakazane albo jest ani nakazane ani zakazane

język tekstów prawnych

język, w którym formułuje się akty normatywne i umowy prawotwórcze

język norm prawnych

język jednoznacznych wypowiedzi odtworzonych z przepisów prawnych i postanowień umów prawotwórczych, wyznaczających obowiązki określonego postępowania, które to wypowiedzi pochodzą od prawodawcy

język sformułowania tekstów prawnych

teksty prawne są formułowane w językach etnicznych - jest to język, którym posługują się wykształceni

szczególne właściwości języka prawnego

1 słownictwo 2 znaczenie zwrotów złożonych 3 składa się z poszczególnych zdań, wyraźnie oddzielonych od innych i opatrzonych własnymi nazwami

słownictwo języka prawnego

1 zawiera wyrażenie nieznane językowi powszechnego 2 często zawiera terminy z języka etnicznego ze znaczeniem bardziej precyzyjnym - węższym lub szerszym

znaczenie zwrotów złożonych

często zdarza się, że wyrażenia zbudowane z tych samych wyrazów powiązanych według tych samych zasad mają inne znaczenie niż w języku etnicznym

idiomy niewłaściwe

wyrażenia, których znaczenie jest wypadkową słów, z których są zbudowane i reguł ich powiązania, mają też znaczenie niezależne od znaczenia słów z których są zbydowane

przepis prawny

jednostka redakcyjna tekstu prawnego, będąca zdaniem w sensie gramatycznym, zazwyczaj wyróżniona graficznie przez opatrzenie jej nazwą indywidualizującą

kondensacja tekstu

technika konstruowania aktów prawnych, polega na tym, że 1 przepis zawiera elementy wielu norm albo elementy wspólne wielu normom są zawarte w 1 przepisie

rozczłonkowanie

technika, która polega na tym, że norma nie jest wyrażona w jednym przepisie, ale jej poszczególne elementy są zamieszczone w wielu przepisach, często znajdujących się w bliskim sąsiedztwie

rozczłonkowanie syntaktyczne

technika która polega na tym, że określenia adresata, okoliczności, nakazu czy zakazu zachowania się są zamieszczane w różnych przepisach

pożądane cechy języka tekstów prawnych

1 adekwatność 2 komunikatywność 3 zwięzłość

adekwatność

tekst adekwatny to tekst, który wiernie wyraża zamysł prawodawcy

aspekty adekwatności tekstu prawnego

1 precyzja 2 elastyczność

osiąganie adekwatności - precyzja

1 definiowanie, 2 definicje legalne 3 słowniczki

definiowanie

1 środek wykorzystywany, gdy określenie ma wiele znaczeń i trzeba wybrać jedno z nich 2 znaczenie nie jest rozpowszechnione lub jest zapożyczone 3 konieczność przy użyciu zwrotów nieostrych gdy prawodawca chce znieść tę nieostrość

definicje legalne

definicje formułowane przez prawodawcę, zazwyczaj w ustawach: 1 definicje równościowe klasyczne 2 definicje równościowe nieklasyczne 3 definicje cząstkowe

definicje równościowe klasyczne

definiendum + zwrot łączący + definiens (genus + różnica gatunkowa)

definicje równościowe nieklasyczne

definicje, w których nie da się wyróżnić genusa i różnicy gatunkowej, ale wskazuje się zakresy nazw, których sum daje zakres nazwy definiowanej

słowniczek

wydzielone części tekstu prawnego, w których zamieszcza się definicje legalne, tworzy się je, gdy dany akt zawiera wiele definicji, które wielokrotnie się powtarzają

osiąganie adekwatności - elastyczność

1 nieostre zwroty językowe 2 klauzula generlna 3 granice swobody podejmowania decyzji

zwroty nieostre

mimo zapoznania się z cechami obiektów nie o każdym umie się orzec czy jest desygnatem danego sformułowania

klauzula generalna

zwrot zamieszczony w przepisie prawnym, odsyła do jakiegoś systemu ocen lub norm innego od systemu norm prawnych - odsyłają pozasystemowo

rodzaje klauzul generalnych

1 klauzule odsyłające do dokonania wszechstronnej oceny danego przypadku 2 klauzule odsyłające do jakiegoś zbioru zasad spoza systemu prawnego

granice swobody podejmowania decyzji

wskazują nieprzekraczalne granice w których musi się mieścić rozstrzygnięcie organu stosującego prawo

aspekty osiągania komunikatywności

1 aspekt wyszukiwawczy 2 aspekt zrozumiałości

komunikatywność - aspekt wyszukiwawczy - 1

1 formułowanie TYTUŁÓW aktów ADEKWATNYCH do treści 2 PODZIAŁ TEKSTU na części opatrzone śródtytułem

komunikatywność - aspekt wyszukiwawczy - 2

3 konsekwentna KONSTRUKCJA Z OSOBNA każdego aktu 4 staranne FORMUŁOWANIE PRZEPISÓW UCHYLAJĄCYCH - by nie było wątpliwości, które przepisy/akty wyeliminowano z systemu

komunikatywność - aspekt zrozumiałości - 1

1 formułowanie KRÓTKICH I PROSTYCH ZDAŃ 2 posługiwanie się SŁOWNICTWEM POWSZECHNYM, unikanie zwrotów SPECJALISTYCZNYCH, OBCOJĘZYCZNYCH i neologizmów

komunikatywność - aspekt zrozumiałości - 2

3 w wypadu wielu słów bliskoznacznych WYBÓR NAJPOWSZECHNIEJ UŻYWANEGO 4 podział na jednostki redakcyjne - oznaczenie i układ graficzny tekstu

komunikatywność

tekst komunikatywny to taki, którego zrozumienie wymaga stosunkowo mało wysiłku

zwięzłość

tekst zwięzły zawiera wszystkie i tylko te wypowiedzi, które są niezbędne dla odtworzenia z niego możliwie jednoznacznych norm postępowania

osiąganie zwięzłości

1 odesłania 2 spójniki

odesłania

zwroty zawarte w przepisie prawnym wskazujące na postanowienia zawarte w przepisie lub w innych przepisach

odesłania wewnątrzsystemowe

odesłania w ramach systemu prawa - WEWNĘTRZNE - odesłanie do innych przepisów tego samego aktu, ZEWNĘTRZNE - odesłania do przepisów innych aktów normatywnych

odesłania pozasystemowe

odesłania do norm, zasad postępowania spoza systemu oraz do innych systemów prawnych

spójniki

najczęściej stosuje się alternatywne (lub, albo) i koniunkcyjne (i, oraz)

podział przepisów ze względu na sposób wyznaczania zachowania

1 nakazujące coś czynić 2 zakazujące coś czynić 3 zezwalająca na dokonanie prostych czynności psychofizycznych lub czynności konwencjonalnych

przepisy blankietowe

wskazują w jaki sposób mogą albo muszą zostać uregulowane określone sprawy

przepis bezwzględnie wiążący

przepis imperatywny (ius cogens) - jego zastosowanie NIE MOŻE zostać wyłączone ani ograniczone decyzją zainteresowanych stron

przepis względnie wiążący

przepis dyspozytywny (ius dispositivum) - znajduje zastosowanie tylko gdy strony NIE UREGULOWAŁY KONSEKWENCJI PRAWNYCH jakichś zachowań lub zdarzeń w sposób odmienny niż uczyniono w tym przepisie

przepis semiimperatywny

przepis, którego zadaniem jest wyznaczenie min. zakresu ochrony interesu jednej ze stron - zastosowanie takich przepisów może zostać wyłączone albo ograniczone decyzją stron TYLKO gdy ich postanowienia są korzystniejsze dla strony objętej ochroną