Człowiek a wspólnota, dział 1, rozszerzony WOS, klasa 1

antropologia filozoficzna

nauka o naturze ludzkiej,

kongnitywistyka

dziedzina wiedzy, która wykorzystuje wyniki badań ludzkiego mózgu, by wytłumaczyć jak działa ludzki rozum

metafizyka

filozofia pierwsza, skupia się na szukaniu istoty istnienia

ontologia

nauka o wszystkim, co jest, czyli o strukturze bytu i jego właściwościach

monizm

zakłada jednolitość bytu. Wszystko, co istnieje, jest zbudowane z jednej substancji. Jest monizm spirytualistyczny i materialistyczny.

dualizm

Wszystko, co istnieje składa się z dwóch substancji - materii (ciała) i ducha (idei). Wyróżnia dualizm umiarkowany i radykalny

spirytualizm

istnieje wyłącznie duchowa substancja. Wszystko jest albo złudzeniem, albo w rzeczywistości składa się z elementów duchowych.

Materializm

realne są tylko byty materialne. Składają się z atomów i proźności.

monizm spirytualistyczny

człowiek jest bytem jedynie duchowym, a jego ciało nie istnieje. Przedstawiciele: George Berkeley,

Monizm materialistyczny

Zakłada, że jedyną formą bytu jest materia. Przedstawiciele: Karol Marks

marksizm

rodzaj monizmu materialistycznego, według którego materia do jedyny składnik bytu, a duch jest wtórnym efektem jej rozwoju. Ludzie w pierwszej kolejności troszczą się o swoje podstawowe potrzeby - stopień realizacji decyduje o sposobie myślenia.

dualizm radykalny

W bycie istnieją obie substancje, ale dusza jest nadrzędna wobec ciała. Przedstawiciele: Platon (nieśmiertelna dusza, śmiertelne ciało), św Augustyn z Hippony (ciało jest przeszkodą doskonałej duszy), Kartezjusz (dusza jest wyjątkowa tylko dla człowieka)

dualizm umiarkowany

Dusza i ciało składają się na nierozerwalną całość. Człowiek wynika z ich symbiozy. Przedstawiciele: Arystoteles (prekursor), św. Tomasz z Akwinu (cielesna forma decyduje, do którego należy się gatunku, a duchowna materia nadaje niepowtarzalne cechy)

personalizm

Centralne miejsce zajmują pojęcia osoby ludzkiej i godności. Byt wykraczający poza przyrodę i historię.

indywidualizm

jednostka ludzka jest najwyższym dobrem, powinno się jej zapewnić autonomię i niezależność.

kolektywizm

najwyższym dobrem są wspólnoty. Człowiek powinien podporządkowywać swoje decyzje dobrem ogółu.

racjonalizm

doświadczenia zmysłowe wprowadzają w błąd, a najważniejszy jest rozum.

Empiryzm

wiedzę zdobywa się poprzez zmysły, czyli odbieranie bodźców ze świata zewnętrzenego.

woluntaryzm

koncepcja wolności woli. Człowiek podejmuje wybory nieskrępowany innymi zewnętrznymi czynnikami.

Determinizm

odrzuca wolę i indywidualną odpowiedzialność. Wybory nie mają wpływu na bieg powiązanych ze sobą zdarzeń. Umiarkowani determiniści zakładali, że wolna wola jest, ale jest ograniczona przeszłością danej osoby.

emocjonalizm

uznaje uczucia za motor wszelkich aktywności człowieka.

Empatyzm

zakłada, że podstawą jest wczucie się w emocje człowieka. Tylko próba wniknięcia w sytuację danej osoby, pozwala na formułowanie sądów.

Emotywizm

Kieruje się poznaniem racjonalnym. Decyzje i wybory moralne jednostki wynikają z irracjonalnych motywacji, szczególnie uczuć.