Jednofunkcyjne pochodne węglowodorów

alkohol

pochodna węglowodorów nasyconych, w której jeden atom wodoru został zastąpiony grupą wodorotlenową

rzędowość alkoholi

Rzędowość alkoholi zalezy od rzędowości atomu węgla przy którym stoi grupa hydroksylowa. Alkohole są I, II lub III-rzędowe.

wzór ogólny alkoholi

CnH2n+1OH

sposoby otrzymywania alkoholi

hydratacja alkenu (addycja wody), reakcja chlorowcopochodnej z wodnym roztworem KOH lub NaOH

metanol

ciecz o charakterystycznym zapachu, lotna, o gęstości nieco mniejszej od wody, miesza się z wodą bez ograniczeń, silna trucizna

etanol

bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu, lotna, miesza się z wodą w każdym stosunku, dobry rozpuszczalnik, również trucizna, ale w dawce znacznie większej niż w przypadku metanolu (etanol i metanol są nie do odróżnienia organoleptycznie)

fermentacja alkoholowa

złożony proces przetworzenia pewnych cukrów w alkohol, proces wymaga obecności drożdży

mieszanina azeotropowa

mieszanina dwóch lub więcej składników ciekłych (np. wody i alkoholu), których nie można rodzielić przez destylację, gdyż wszystkie składniki parują w tej samej temperaturze

glikol etylenowy

alkohol dwuwodorotlenowy, gęsta ciecz o słodkim smaku, miesza się z wodą we wszystkich stosunkach, stosowany w chłodnicach samochodów, trujący

gliceryna

alkohol trójwodorotlenowy, bezbarwna gęsta ciecz o słodkim smaku, stosowana jako środek słodzący w różnych produktach spożywczych, stosowana również w kosmetykach

nitrogliceryna

ester gliceryny i kwasu azotowego(V), substancja wybuchowa, nazwa nieprawidłowa (ale uznawana), gdyż nie jest to związek nitrowy, prawidłowa nazwa to trójazotan(V) gliceryny

fenol

związek w którym grupa -OH połączona jest bezpośrednio z pierścieniem aromatycznym.

właściwości chemiczne fenoli

właściwości kwasowe – reagują z zasadami i metalami aktywnymi dając sole fenolany, ze względu na pierścień aromatyczny ulegają reakcji nitryfikacji, bromowaniu, chlorowaniu i alkilowaniu - substytucji elektrofilowej (efekt skierowywujący grupy - OH)

aldehydy

związek posiadający w swej cząsteczce grupę karbonylową na końcu cząsteczki - czyli grupę aldehydową CHO

ketony

związek posiadający grupę karbonylową w środku cząsteczki - C=O

otrzymywanie aldehydów

delikatne utlenianie alkoholi I-rzędwoych

otrzymywanie ketonów

delikatne utlenianie alkoholi II-rzędowych

próba Trommera

utlenianie aldehydu do kwasu karboksylowego z równoczesną redukcją Cu(OH)2 do Cu2O, reakcja przebiega w środowisku zasadowym i w wysokiej temperaturze

próba Tollensa

próba lustra srebrnego, jest to reakcja związków srebra (kompleksowy związek srebra) z aldehydem. Następuje utlenienie aldehydu do kwasu karboksylowego i redukcja związków srebra do czystego srebra na ściankach naczynia.

aceton

propanon, bezbarwna ciecz o silnym charakterystycznym zapachu, dawniej stosowana w zmywaczach do paznokci

formalina

40% roztwór aldehydu mrówkowego, mieszanina bakteriobójcza dlatego stosowana jako substancja do przechowywania preparatów biologicznych

kwasy karboksylowe

pochodne węglowodorów w cząsteczkach, których występuje grupa karboksylowa - COOH

kwas mrówkowy

kwas metanowy, występuje w przyrodzie w stanie wolnym np. w organizmach mrówek, w pokrzywach; bezbarwna ciecz, ostry zapach, rozpuszcza się w wodzie

kwas octowy

kwas etanowy, w gospodarstwie domowym stosowany jako przyprawa; bezbarwna ciecz, o charakterystycznym zapachu, dobrze rozpuszczalny w wodzie

kwas masłowy

kwas butanowy, jako wolny znajduje się np. w pocie, powstaje również w wyniku jełczenia masła, jest to ciecz o nieprzyjemnym zapachu, dobrze rozpuszczalna w wodzie.

kwas mlekowy

kwas α-hydroksypropanowy, występuje w kwaśnym mleku lub powstaje w mięśniach podczas dużego wysiłku fizycznego, gdy występuje zjawisko długu tlenowego

estry

powstają w wyniku reakcji alkoholi i kwasów karboksylowych w obecności kwasu siarkowego(VI)

tłuszcze

estry wyższych kwasów karboksylowych i gliceryny

rodzaje tłuszczy

zwierzęce i roślinne

mydła

sole sodowe lub potasowe wyższych kwasów karboksylowych, sole sodowe - mydła twarde, sole potasowe – mydła płynne

detergenty

syntetyczne produkty powierzchniowo czynne o własnościach myjących i zwilżających, nie zwierające mydła; dodawane np. do proszków do prania - mają za zadanie zmiękczać wodę i ułatwiać pranie

aminy

organiczne pochodne amoniaku, w których przynajmniej jeden atom wodoru został zastąpiony podstawnikiem węglowodorowym

otrzymywanie amin

Aminy otrzymuje się w wyniku reakcji chlorowcopochodnych i amoniaku.

amidy

pochodne kwasów karboksylowych, w których grupa -OH została zastapiona grupą aminową – NH2

mocznik

karbamid, tworzy kryształki bez zapachu, nierozpuszczalny w wodzie i alkoholu, pierwszy związek organiczny otrzymany syntetycznie, występuje w pocie i moczu człowieka i zwierząt jako produkt przemiany białek