kolokwium 1 serce

mięsień sercowy - budowa

duże podobieństwo do mięśnia szkieletowego; poprzecznie prążkowany; zawiera tropomiozynę i troponinę; jednostką strukturalną jest sarkomer; pobudzenie rozprzestrzenia się czynnie, jest warunkiem skurczu

przez co uruchamiany jest skurcz serca?

przez wzrost wewnątrzkomórkowego stężenia jonów Ca2+, skurcz ustaje gdy z sarkoplazmy zniknie nadmiar tych jonów

długość włókien mięśniowych

50-100 mikrometrów

komórki mięśnia sercowego (kardiomiocyty) - cechy

rozgałęzione, 1 jądro leżące centralnie w komórce, posiadają liczne mitochondria, wzajemnie kontaktują się ze sobą przy pomocy wstawek

komórki mięśnia sercowego (kardiomiocyty) - ułożenie

ułożone są szeregowo, tworzą pęczki i łączą się ze sobą za pośrednictwem czynnościowych kontaków zwanych wstawkami (na wysokości błon granicznych Z); wstawki biegną poprzecznie do osi długiej komórki

jakie połączenia tworzą błony biegunowe powierzchni kardiomiocytów w obszarze wstawki?

złącza ścisłe (nexus)

co leży w obrębie ścisłych złączy między miocytami?

koneksony - kanały białkowe łączące dwie sąsiednie komórki

mięsień sercowy - charakterystyka elektryczna

niski opór elektryczny w złączu, możliwość przewodzenia stanu czynnego pobudzenia pomiędzy poszczególnymi komórkami. sprzężenie elektryczne mięśnia sercowego

jak zachowuje się mięsień sercowy?

tworzy czynnościową zespólnię (syncytium) i zachowuje się jak jedna jednostka czuciowa

z ilu zespólni zbudowane jest serce?

z dwóch: przedsionkowej i komorowej

czym oddzielone są od siebie zespólnie serca?

pierścieniami włóknistymi

jak przewodzone jest pobudzenie pierwszej zespólni do drugiej?

drogą wyspecjalizowanego układu bodźcowo-przewodzącego

zgodnie z jakim prawem reaguje mięsień sercowy?

"wszystko albo nic"

czy w mięśniu sercowym występuje skurcz tężcowy?

nie

czym charakteryzują się bodźce skurczowe?

są wytwarzane automatycznie i przewodzone

jakie komórki zapoczątkowują wytwarzanie potencjałów czynnościowych?

komórki bodźcotwórcze (rozrusznikowe)

jak rozprzestrzeniają się potencjały czynnościowe?

poprzez wstawki na cały mięsień

jaki jest czas trwania potencjału w poszczególnych włóknach?

długi, około 100-200 razy większy niż we włóknach szkieletowych

jaki jest charakter skurczu mięśnia sercowego?

ma charakter skurczu pojedynczego

potencjał spoczynkowy komórki mięśnia sercowego - wartość

-85 do -90 mV

potencjał czynnościowy - fazy

Faza 0 - gwałtowna depolaryzacja; faza 1 - wstępna repolaryzacja; faza 2 - plateau; faza 3 - faza końcowej (ostatecznej) repolaryzacji; faza 4 - spoczynek

faza 0 - gwałtowna depolaryzacja - charakterystyka

narastanie potencjału i odwrócenie potencjału do wartości +20 mV, kończy się iglicą = lawinowy napływ jonów Na+ do włókna mięśnia sercowego

faza 1 - wstępna repolaryzacja - charakterystyka

częściowa repolaryzacja do wartości ok. 0 mV = zamknięcie się kanałów dla jonów Na+ i napływ jonów Cl-

faza 2 - plateau - charakterystyka

płaski okres potencjału - potencjał staje się coraz bardziej ujemny, trwa przez cały okres skurczu = powolne przedłużone otwieranie się kanałów dla dokomórkowego prądu jonów Ca2+ oraz zrównoważana przepuszczalność dla jonów Na+ i K+

faza 3 - faza końcowej (ostatecznej) repolaryzacji - charakterystyka

osiągnięcie wartości spoczynkowej potencjału, rozpoczyna się pod koniec skurczu = zamknięcie kanałów dla Ca2+ i przedłużone otwarcie kanałów dla K+ az do pełnej repolaryzacji i powrotu do potencjału spoczynkowego

faza 4 - spoczynek - charakterystyka

to potencjał błonowy pomiędzy poszczególnymi pobudzeniami

ile czasu trwa potencjał czynnościowy?

200-300ms

ile czasu trwa depolaryzacja w sercu ssaków?

ok. 2ms

ile czasu trwa faza plateau i repolaryzacja?

200ms

jaka jest zależność między czasem repolaryzacji a częstością skurczów?

W mięśniu sercowym czas repolaryzacji skraca się w miarę wzrostu częstości skurczów serca i może się wahać od 180 ms do 380 ms

refrakcja bezwzględna - które fazy obejmuje?

0, 1, 2

refrakcja bezwzględna - czas trwania

ok. 200ms

refrakcja względna - które fazy obejmuje?

3

refrakcja względna - czas trwania

ok. 30ms

kiedy możliwe jest wywołanie skurczu dodatkowego?

w trakcie refrakcji względnej

automatyzm serca

Zdolność do samowytwarzania rytmicznie występujących stanów pobudzenia czynnościowego dzięki tkance bodźcotwórczej, zdolnej do rytmicznej, spontanicznej depolaryzacji

tkanka bodźcotwórcza serca - jaki układ tworzy?

bodźco-przewodzący

tkanka bodźcotwórcza - charakterystyka komórek

tkanka bodźcotwórcza zbudowana jest z komórek o małej ilości miofibryli, dużym jądrze i słabo zaznaczonym poprzecznym prążkowaniu

co wchodzi w skład układu bodźco-przewodzącego?

węzeł zatokowy Keith-Flacka, węzeł przedsionkowo-komorowy Aschaff-Towary, pęczek przedsionkowo-komorowy Hisa, włókna Purkiniego

węzeł zatokowy Keith-Flacka - położenie

w prawym przedsionku

węzeł przedsionkowo-komorowy Aschaff-Towary - położenie

pod wsierdziem prawego przedsionka

pęczek przedsionkowo-komorowy Hisa - położenie

jest przedłużeniem węzła przedsionkowo-komorowego, biegnącym wzdłuż przegrody międzykomorowej

włókna Purkiniego - położenie

2 odnogi pęczka na terenie komór przechodzące w siateczkę komórek mięśniowych przewodzących serca

węzeł zatokowy - znaczenie

fizjologiczny rozrusznik serca, jego komórki inicjują rytm pobudzenia, narzucając go innym komórkom; depolaryzują się najszybciej wśród komórek uk. bodźco-przew.; wyzwolony w nim stan pobudzenia szybko rozprzestrzenia się, decydując o skurczach serca

z jaką prędkością stan pobudzenia wyzwolony przez węzeł zatokowy rozprzestrzenia się w mięśniu przedsionków?

z prędkością 1m/s

gdzie dociera pobudzenie z przedsionków?

do węzła przedsionkowo-komorowego, pokonując strefę graniczną

czym jest strefa graniczna między przedsionkami a węzłem przedsionkowo-komorowym?

to włókna mięśniowe związane z tkanka łączną, tu następuje zwolnienie szybkości depolaryzacji do 0,05 m/s, co powoduje wystąpienie skurczu komór dopiero po zakończeniu skurczu przedsionków

jaki jest stosunek węzła przedsionkowo-komorowego do węzła zatokowego?

węzeł przedsionkowo-komorowy jest podrzędny w stosunku do węzła zatokowego, jednak może wytwarzać impulsy pobudzające mięsień serca samodzielnie

jak przemieszcza się pobudzenie z węzła przedsionkowo-komorowego do ścian komór?

przemieszcza się wyłącznie przez układ bodźco – przewodzący a więc przez Pęczek Hisa i włókna Purkiniego

systole

Faza skurczu rozpoczyna się skurczem obydwu przedsionków, krew z przedsionków przesunięta zostaje do komór

diastole

Okres rozkurczu serca – pauza

zastawki przedsionkowo-komorowe

dwudzielna - lewa, trójdzielna - prawa

zastawki aorty (lewa) i tętnicy płucnej (prawa)

zastawki półksiężycowate

cykl pracy serca - schemat

skurcz przedsionków -> zamknięcie zastawek p-k -> skurcz komór -> wzrost ciśnienia w komorach na skutek napływającej krwi przy zamkniętych zastawkach -> otwarcie zastawek półksiężycowatych, wpływ krwi do aorty i tętnicy płucnej -> rozkurcz serca

ekstrasystole

skurcz dodatkowy

skurcz dodatkowy - charakterystyka

może być wywołany działaniem na serce odpowiednim bodźcem w odpowiedniej fazie jego cyku - w okresie refrakcji względnej; towarzyszy mu pauza kompensacyjna (wyrównawcza)

zjawiska akustyczne towarzyszące pracy serca - co to?

dźwięki o różniej częstotliwości towarzyszące skurczom i rozkurczom serca

jakie zjawiska akustyczne towarzyszące pracy serca można wyróżnić?

tony serca - w warunkach fizjologicznych i szmery - w warunkach patologicznych

tony serca

ton 1 - systoliczny (skurczowy); ton 2 diastoliczny (rozkurczowy); ton 3

ton 1 - skurczowy (systoliczny) - charakterystyka

powodowany jest drganiem zamykanych zastawek przedsionkowo – komorowych, strun ścięgnistych, drganiem wywołanym przez prądy wirowe krwi, oraz drganiem samego mięśnia sercowego przechodzącego w stan napięcia

ton 1 - skurczowy (systoliczny) - długość trwania

trwa on przy częstotliwości skurczów serca 60 – 80 na minutę – około 150 ms

ton 2 - diastoliczny (rozkurczowy) - charakterystyka

powodowany zamknięciem zastawek półksiężycowatych aorty i tętnicy płucnej, trwa krócej od pierwszego

ton 3 - charakterystyka

słabo słyszalny, występuje w rozkurczu serca, powodowany jest wibracja krwi napływającej do obu komór, ton najsłabszy

kardiogram

zapis pracy serca

skąd bierze się pauza wyrównawcza (kompensacyjna)?

Zjawisko to tłumaczymy tym, że kolejny naturalny impuls, powstający w węźle zatokowym, przypada na okres skurczu dodatkowego, kiedy serce jest w okresie refrakcji

wpływ układu nerwowego i innych czynników na pracę serca

modulują aktywność skurczową mięśnia sercowego

działanie zmieniające amplitudę pracy serca

działanie inotropowe

działanie zmieniające częstotliwość skurczów

działanie chronotropowe

działanie zmieniające amplitudę potencjałów czynnościowych komórek węzła zatokowo-przedsionkowego

działanie dromotropowe

działanie zmieniające szybkość rozchodzenia się pobudzenia

działanie batmotropowe

jakie czynniki wpływają na pracę serca?

temperatura, stężenie jonów we krwi (zwłaszcza Na, K, Ca i Mg); mediatory: adrenalina, acetylocholina, histamina; środki farmaceutyczne pochodzenia naturalnego i syntetycznego

skąd do serca uwalniana jest adrenalina?

z neuronów współczulnych rdzenia nadnerczy

skąd do serca uwalniana jest acetyloholina?

z zakończeń włókien przywspółczulnych

jakie środki farmaceutyczne pochodzenia naturalnego mogą wpływać na pracę serca?

glikozydy nasercowe (strofantyna)

jakie środki farmaceutyczne pochodzenia syntetycznego mogą wpływać na pracę serca?

verapamil

na czym polega mechanizm działania modulatorów pracy serca?

Aktywacji lub hamowaniu określonych kanałów jonowych, przede wszystkim wapniowych i potasowych lub oddziaływaniu na błonowe receptory adrenergiczne i cholinergiczne

co znajduje się w sarkolemmie miocytów roboczych serca oraz jego układu bodźco-przewodzącego?

receptory adrenergiczne i cholinergiczne

agonista

substancja łącząca się z receptorem i powodująca reakcję w komórce

antagonista

substancja, która łącząc się z receptorem, blokuje go bez wywoływania reakcji; antagonista blokuje receptor także przed aktywowaniem go przez agonistę

receptory, za pomocą których działa noradrenalina

beta-adrenergiczne i alfa-adrenergiczne

co blokuje działanie receptorów beta-adrenergicznych?

propranolol

co blokuje działanie receptorów alfa-adrenergicznych?

fentolamina, uniemożliwiając działanie NA

receptory, za pomocą których działa acetylocholina

receptory cholenergiczne

co blokuje działanie receptorów cholenergicznych?

atropina - uniemożliwiając działanie Ach