|
soru |
cevap |
|
ius öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
quo iure öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
quo modo öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ubi societas ibi ius öğrenmeye başla
|
|
gdzie społeczeństwo jest tam prawo
|
|
|
|
fontes iuris öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ipso iure öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
summum ius - summa iniura öğrenmeye başla
|
|
najwyższe prawo - największe bezprawie
|
|
|
|
summa summarum öğrenmeye başla
|
|
podsmuowaując, biorąc wszystko pod uwagę
|
|
|
|
ius publicum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat öğrenmeye başla
|
|
prawem publicznym jest to, co ma na uwadze dobro państwa
|
|
|
|
ius privatum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
privatum ius - quod ad singulorum utilitatem spectat öğrenmeye başla
|
|
prawem prywatnym jest to, co dotyczy korzyści poszczególnych osób
|
|
|
|
ius publicum privatorum pactis mutari non potest öğrenmeye başla
|
|
prawo publiczne prywatnymi porozumieniami nie może być zmieniane
|
|
|
|
ius est ars boni et aequi öğrenmeye başla
|
|
prawo jest sztuką stosowania tego, co dobre i sprawiedliwe
|
|
|
|
iustitias vestras iudicabo öğrenmeye başla
|
|
sprawiedliwość wasza będzie osądzana
|
|
|
|
ius civile öğrenmeye başla
|
|
Prawo cywilne (obywateli)
|
|
|
|
ius canonicum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
utriusque iuris öğrenmeye başla
|
|
oboje praw (obywateli i kanoniczne)
|
|
|
|
ius cogens öğrenmeye başla
|
|
prawo bezwzględnie obowiązujące
|
|
|
|
ius dispositivum öğrenmeye başla
|
|
prawo względnie obowiązujące
|
|
|
|
ius particulare öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ius universale öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ignorantia iuris nocet öğrenmeye başla
|
|
nieznajomość prawa szkodzi
|
|
|
|
ignorantia iuris non exculpat öğrenmeye başla
|
|
nieznajomość prawa nie usprawiedliwia, nie uwalnia od kary
|
|
|
|
ignorantia facti non nocet öğrenmeye başla
|
|
nieznajomość faktu nie szkodzi
|
|
|
|
ius ducale öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ius terrestre öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ius iudiciarium öğrenmeye başla
|
|
prawo do postępowania sądowego
|
|
|
|
ubi ius incertum, ibi ius nullum öğrenmeye başla
|
|
gdzie prawo niepewne, tam nie ma prawa
|
|
|
|
iura sanguinis nullo iure civile dirimi possunt öğrenmeye başla
|
|
prawa krwi żadnym prawem cywilnym nie mogą być zerwane
|
|
|
|
iuris praecepta sunt: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere öğrenmeye başla
|
|
są takie wskazówki prawa: żyć godnie (szlachetnie), innemu nie szkodzić, przydzielać każdemu tyle, ile mu się należy
|
|
|
|
lex öğrenmeye başla
|
|
ustawa uchwalona na zgromadzeniu ludowym
|
|
|
|
dura lex sed lex öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
leges sumptuariae, leges barbarorum öğrenmeye başla
|
|
ustawy wydawane, by ograniczyć nadmierny zbytek
|
|
|
|
legis vicem optinet öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ex lege öğrenmeye başla
|
|
z mocy/na podstawie ustawy
|
|
|
|
vacatio legis öğrenmeye başla
|
|
okres od uchwalenia ustawy do wejścia w życie
|
|
|
|
verba legis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
princeps legibus solutus öğrenmeye başla
|
|
władca jest wolny od ustaw
|
|
|
|
quod principi placuit legis habet vigorem öğrenmeye başla
|
|
co podoba się władcy ma siłę, moc ustawy
|
|
|
|
leges breves esse oportet (quo facilius teneantur) öğrenmeye başla
|
|
ustawy powinny być krótkie (aby łatwiej były zrozumiane)
|
|
|
|
lex fingit, ubi subsistit aequitas öğrenmeye başla
|
|
ustawa tworzy fikcję, gdzie istnieje taka potrzeba słuszności
|
|
|
|
lex iubeat non disputet öğrenmeye başla
|
|
Prawo nakazuje, nie dyskutuje
|
|
|
|
lex moneat, non doceat öğrenmeye başla
|
|
ustawa nakazuje, nie poucza
|
|
|
|
lex moneat, priusquam feriat öğrenmeye başla
|
|
ustawa nakazuje, zanim karze
|
|
|
|
lex non debet esse ludibrio öğrenmeye başla
|
|
ustawa nie powinna być wyszydzana
|
|
|
|
lex non obligat nisi promulgata öğrenmeye başla
|
|
ustawa nie obowiązuje, jeśli nie została promulgowana (odpowiednio ogłoszona)
|
|
|
|
lex punit mendacium öğrenmeye başla
|
|
ustawa karze każdy podstęp/ oszustwo
|
|
|
|
salus rei publicae suprema lex esto öğrenmeye başla
|
|
bezpieczeństwo/dobro państwa niech będzie najwyższym darem (ma być najważniejsze)
|
|
|
|
lex non distinguit öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
in legibus magis simplicitas quam difficultas placet öğrenmeye başla
|
|
w ustawach lepsza jest prostota niż komplikacja
|
|
|
|
sine historia caeca iurisprudentia est öğrenmeye başla
|
|
bez nauki historii jurysprudencja jest ślepa
|
|
|
|
lex perfecta öğrenmeye başla
|
|
przewiduje nieważność czynności dokonanej wbrew ustawie
|
|
|
|
lex plus quam perfecta öğrenmeye başla
|
|
ustawa, w której działanie wbrew przewiduje sankcję nieważności i sankcję karną
|
|
|
|
lex minus quam perfecta öğrenmeye başla
|
|
ustawa, która nie przewiduje nieważności czynności prawnej, ale przewiduje karę
|
|
|
|
lex imperfecta öğrenmeye başla
|
|
zabrania czegoś czynić, ale nie przewiduje ani sankcji nieważności, ani sankcji karnej
|
|
|
|
praeter legem öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
contra legem öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
apices iuris non sunt iura öğrenmeye başla
|
|
stosowanie prawa, aby obejść sprawiedliwość
|
|
|
|
ratio legis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio öğrenmeye başla
|
|
gdzie ten same cel ustawy, tam powinno być takie samo rozwiązanie sytuacji
|
|
|
|
per analogiam öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
analogia legis öğrenmeye başla
|
|
analogia, podobieństwo ustawy
|
|
|
|
analogia iuris öğrenmeye başla
|
|
podobieństwo z samego prawa (w innym akcie)
|
|
|
|
a contrario öğrenmeye başla
|
|
rozumienie z przeciwieństwa
|
|
|
|
praesumptio facti öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
praesumptio iuris tantum öğrenmeye başla
|
|
domniemanie prawne wzruszalne
|
|
|
|
praesumptio iuris ac de iure öğrenmeye başla
|
|
domniemanie prawne niewzruszalne
|
|
|
|
optima est legum interpres consuetudo öğrenmeye başla
|
|
zwyczaj jest lepszym sposobem interpretowania prawa
|
|
|
|
lex generalis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
lex specialis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
lex retro non agit = lex prospicit, non respicit öğrenmeye başla
|
|
prawo nie działa wstecz = ustawa patrzy do przodu, nie ogląda się wstecz
|
|
|
|
lex severior penalis retro non agit öğrenmeye başla
|
|
ustawa ostrzejsza nie ogląda się wstecz
|
|
|
|
desuetudo öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
lex posterior derogat priori öğrenmeye başla
|
|
ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą
|
|
|
|
lex specialis derogat legi generali öğrenmeye başla
|
|
ustawa szczególna uchyla ogólną
|
|
|
|
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali öğrenmeye başla
|
|
ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej ogólnej
|
|
|
|
de lege lata öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
de lege ferenda öğrenmeye başla
|
|
o ustawie, która ma być uchwalona
|
|
|
|
lex iniusta non est lex öğrenmeye başla
|
|
ustawa niesprawiedliwa nie jest ustawą
|
|
|
|
lex necessitatis est lex temporis öğrenmeye başla
|
|
ustawa wydawana w nadzwyczajnych okolicznościach jest ustawą czasową
|
|
|
|
politia legibus, non leges politiae adaptandae öğrenmeye başla
|
|
polityka dostosowana do ustaw, a nie na odwrót
|
|
|
|
quid leges sine moribus vanae proficiunt öğrenmeye başla
|
|
co znaczą ustawy bez obyczajów nie mają znaczenia
|
|
|
|
simplicitas legibus amica iura vigilantibus, non dormientibus prosunt öğrenmeye başla
|
|
ustawy powinny być proste i zrozumiałe dla każdego
|
|
|
|
consensus matrimonialis öğrenmeye başla
|
|
zgoda pozostawania w związku małżeńskim
|
|
|
|
nuptias non concubitus, sed consensus facit öğrenmeye başla
|
|
małżeństwo powstaje na skutek porozumienia, a nie faktycznego pożycia
|
|
|
|
numerus clausus öğrenmeye başla
|
|
liczba zamkniętych możliwości; numer zamknięty
|
|
|
|
matrimonia libera esse debent öğrenmeye başla
|
|
małżeństwa powinny być wolne
|
|
|
|
sponsalia - matrimonii promissio öğrenmeye başla
|
|
zaręczyny - przyrzeczenie przyszłego małżeństwa
|
|
|
|
ad reparationem damnorum öğrenmeye başla
|
|
naprawienie szkody powstałej na skutek zerwania zaręczyn
|
|
|
|
nemo turpitudinem suam allegans audiatur öğrenmeye başla
|
|
nikt nie jest słuchany, gdy powołuje się na swoją niemoralność
|
|
|
|
matrimonium ratum et consummatum öğrenmeye başla
|
|
Małżeństwo zawarte i skonsumowane
|
|
|
|
nulla humana potestas öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
separatio quoad torum et mensam öğrenmeye başla
|
|
separacja od stołu i łoża
|
|
|
|
separatio perpetua öğrenmeye başla
|
|
separacja wieczysta, na stałe
|
|
|
|
separatio temporanea öğrenmeye başla
|
|
separacja na określony czas
|
|
|
|
separatio manente vinculo öğrenmeye başla
|
|
separacja w czasie trwania węzła małżeńskiego
|
|
|
|
mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrant öğrenmeye başla
|
|
matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo
|
|
|
|
nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur öğrenmeye başla
|
|
dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego pożytki
|
|
|
|
praesumptio iuris tantum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
quot generationis tot gradus öğrenmeye başla
|
|
ile urodzeń, taki stopień pokrewieństwa
|
|
|
|
liberi vulgo concepti öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
filii legitimi öğrenmeye başla
|
|
dzieci pochodzące z małżeństwa
|
|
|
|
filii illegitimi öğrenmeye başla
|
|
dzieci niepochodzące z małżeństwa
|
|
|
|
filli illegitimi legimantur per subsequens matrimonium parentum öğrenmeye başla
|
|
dzieci spoza związku małżeńskiego otrzymują status pochodzących z małżeństwa, jeśli rodzice wezmą ślub
|
|
|
|
exceptio plurium concubentium öğrenmeye başla
|
|
zarzut wielokrotnego współżycia
|
|
|
|
matrimonium putativum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
praesumtio homini vel facti öğrenmeye başla
|
|
domniemanie na podstawie stanu faktycznego
|
|
|
|
impotentia generandi öğrenmeye başla
|
|
domniemanie niezdolności do zapłodnienia
|
|
|
|
impotentia coeundi öğrenmeye başla
|
|
impotencja do niemożności obcowania płciowego
|
|
|
|
adoptio naturam imitatur öğrenmeye başla
|
|
przysposobienie naśladuje naturę
|
|
|
|
adoptio plena öğrenmeye başla
|
|
przysposobiony związany z całą rodziną
|
|
|
|
adoptio minus plena öğrenmeye başla
|
|
przysposobiony związany tylko z rodzicami
|
|
|
|
adoptio plenissima öğrenmeye başla
|
|
przysposobienie najpełniejsze (nie chcą rodzice, aby znał rodziców biologicznych)
|
|
|
|
tutor loco parentis habetur öğrenmeye başla
|
|
opiekun zajmuje miejsce rodziców
|
|
|
|
affines sunt viri et uxoris cognati öğrenmeye başla
|
|
powinowatymi są kognaci (krewni męża i żony)
|
|
|
|
in vivo öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
in vitro öğrenmeye başla
|
|
zapłodnienie poza organizmem kobiety
|
|
|
|
ius cogens öğrenmeye başla
|
|
prawo bezwzględnie wiążące
|
|
|
|
ex lege öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
successio in universitatem öğrenmeye başla
|
|
następstwo w całości, wejście w całość praw i obowiązków spadkodawcy
|
|
|
|
nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet öğrenmeye başla
|
|
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
|
|
|
|
nasciturus pro iam nato habetur öğrenmeye başla
|
|
osoba poczęta, ale nienarodzona jest traktowana jako narodzona, jeśli urodzi się żywa
|
|
|
|
hereditas viventis non datur öğrenmeye başla
|
|
nie dziedziczy się po żyjącym
|
|
|
|
mors omnia iura solvit öğrenmeye başla
|
|
z chwilą śmierci ustaje podmiotowość prawna
|
|
|
|
ad solemnitatem öğrenmeye başla
|
|
konieczność zachowania odpowiedniej formy czynności prawnej
|
|
|
|
in capita öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
in stirpes öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
de lege ferenda öğrenmeye başla
|
|
o prawie, które ma być uchwalone
|
|
|
|
facultas alternativa öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
mortis causa öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
cum animo testandi öğrenmeye başla
|
|
z wolą sporządzenia testamentu
|
|
|
|
favor testamenti öğrenmeye başla
|
|
taka interpretacja testamentu, która pozwoli ten akt utrzymać jako testament
|
|
|
|
legatum per vindicationem öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
legatum per damnationem öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
legatum nominis öğrenmeye başla
|
|
legat, którego przedmiotem jest wierzytelność
|
|
|
|
legatum liberationis öğrenmeye başla
|
|
legat powodujący zwolnienie z długu, umarzający dług
|
|
|
|
transmissio hereditatis öğrenmeye başla
|
|
przeniesienie prawa do spadku
|
|
|
|
ex tunc öğrenmeye başla
|
|
od tego czasu z mocą wsteczną można odrzucić spadek
|
|
|
|
per facta concludentia öğrenmeye başla
|
|
na skutek czynności dorozumianych
|
|
|
|
portio portioni accrescit öğrenmeye başla
|
|
udział przyrasta do udziału
|
|
|
|
qui testamento heres instituitur, in eodem testamento testis esse non potest öğrenmeye başla
|
|
kto jest ustanowiony dziedzicem w testamencie, to w tym samym testamencie nie może być świadkiem
|
|
|
|
cum viribus hereditatis öğrenmeye başla
|
|
odpowiedzialność z rzeczy wchodzących w skład spadku
|
|
|
|
pro viribus hereditatis öğrenmeye başla
|
|
odpowiedzialność do wysokości spadku
|
|
|
|
successio anticipata öğrenmeye başla
|
|
przysposobienie majątku należącego do masy spadkowej
|
|
|
|
tempus regit actum öğrenmeye başla
|
|
czas rządzi ważnością aktu prawnego
|
|
|
|
in testamentis plenius testatoris intentionem scrutamur öğrenmeye başla
|
|
w testamentach staramy się jak najdokładniej poznać wolę testatora
|
|
|
|
nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori öğrenmeye başla
|
|
nie ma przestępstwa i nie ma kary bez wcześniej uchwalonej ustawy
|
|
|
|
sine lege scripta öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
sine lege certa öğrenmeye başla
|
|
czyn w ustawie musi być jasno określony
|
|
|
|
sine lege praevia öğrenmeye başla
|
|
ta ustawa musi karać czyny na przyszłość
|
|
|
|
vis absoluta öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
vis compulsiva öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
dolus directus repentinus öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
dolus directus praemeditatus öğrenmeye başla
|
|
zamiar bezpośredni przemyślany z góry
|
|
|
|
dolus eventualis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
culpa öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
culpa dolo exorta öğrenmeye başla
|
|
wina spowodowana podstepem (wina mieszana, kombinowana)
|
|
|
|
iter delicti öğrenmeye başla
|
|
formy stadialne przestępstwa
|
|
|
|
delictum putativum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur öğrenmeye başla
|
|
nikt rozsądny nie karze, ponieważ zostało dokonane przestępstwo, lecz aby nie było popełnione przestępstwo
|
|
|
|
in dubio pro reo öğrenmeye başla
|
|
w razie wątpliwości należy orzekać na korzyść pozwanego/podejrzanego
|
|
|
|
dolus non praesumitur öğrenmeye başla
|
|
złego zamiaru się nie domniemywa
|
|
|
|
reformatio in peius iudici appellato non licet öğrenmeye başla
|
|
sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać (wyroku) na niekorzyść oskarżonego
|
|
|
|
delicta parentum liberis non nocent öğrenmeye başla
|
|
przestępstwa rodziców dzieciom nie szkodzą
|
|
|
|
crimina morte extinguuntur öğrenmeye başla
|
|
przestępstwa wygasają razem ze śmiercią
|
|
|
|
reus in exceptione actor est öğrenmeye başla
|
|
pozwany w wyniku zastosowania ekscepcji jest powodem
|
|
|
|
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat öğrenmeye başla
|
|
na tym ciąży dowód, kto mówi, a nie na tym, kto zaprzecza
|
|
|
|
in criminalibus probationes debent esse luce clariores öğrenmeye başla
|
|
dowody w prawie karnym powinny być jaśniejsze niż światło
|
|
|
|
dominus litis öğrenmeye başla
|
|
oskarżyciel w procesie karnym jest panem procesu
|
|
|
|
quod non est in actis non est in mundo öğrenmeye başla
|
|
czego nie ma w aktach, tego nie ma na świecie
|
|
|
|
verba volant, scripta manent öğrenmeye başla
|
|
słowa ulatują, to co zostało zapisane – pozostaje
|
|
|
|
testis ex auditu öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
relata refero öğrenmeye başla
|
|
zdawać sprawę z tego, o czym żeśmy słyszeli
|
|
|
|
incognito öğrenmeye başla
|
|
nieoficjalnie, nie dający się poznać
|
|
|
|
ex officio öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
iudex inhabilis öğrenmeye başla
|
|
sędzia, który z mocy prawa jest wyłączony z orzekania
|
|
|
|
iudex suspectus öğrenmeye başla
|
|
sędzia wyłączony na wniosek stron z orzekania
|
|
|
|
nemo iudex in propria (sua) causa öğrenmeye başla
|
|
nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
forum delicti commissi öğrenmeye başla
|
|
rozpatruje sprawę sąd, na terenie którego popełniono przestępstwo; właściwy ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa
|
|
|
|
forum praeventionis öğrenmeye başla
|
|
sąd właściwy ze względu na pierwszeństwo w podjęciu procesu
|
|
|
|
perpetuatio fori öğrenmeye başla
|
|
uwiecznienie, ustalenie właściwości sądowej raz na zawsze
|
|
|
|
forum connexitatis causarum öğrenmeye başla
|
|
sąd właściwy ze względu na łączność spraw
|
|
|
|
connexorum idem est iudicium öğrenmeye başla
|
|
ten sam sąd dla połączenia różnych spraw
|
|
|
|
causa principalis öğrenmeye başla
|
|
podstawa główna, główny czyn, z powodu którego prowadzi się postępowania
|
|
|
|
causa accessoria öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
res iudicata pro veritate habetur öğrenmeye başla
|
|
sprawę osądzoną ostatecznie uważa się za rozstrzygniętą; wyrok sądu uważa się za prawdę
|
|
|
|
ne bis in idem crimen iudicetur öğrenmeye başla
|
|
aby nie wszczynano sprawy 2x z tego samego powodu
|
|
|
|
confessio est regina probationum öğrenmeye başla
|
|
przyznanie się jest królową dowodzenia
|
|
|
|
geminat peccatum, quam delicti non pudet öğrenmeye başla
|
|
kto nie wstydzi się przestępstwa, podwaja swą winę
|
|
|
|
gravior culpa gravior poena öğrenmeye başla
|
|
czym większa wina, tym większa powinna być kara
|
|
|
|
errare humanum est öğrenmeye başla
|
|
Mylić się jest rzeczą ludzką
|
|
|
|
nemo se ipsum accusare tenetur öğrenmeye başla
|
|
nikt nie jest zobowiązany do oskarżania samego siebie
|
|
|
|
nemo prohibetur pluribus defensionibus uti öğrenmeye başla
|
|
nikomu nie zakazuje się, aby miał wiele środków obrony
|
|
|
|
propter falsa öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
propter nova öğrenmeye başla
|
|
z powodu nowych okoliczności, które nie były znane sądowi wcześniej
|
|
|
|
propter melius öğrenmeye başla
|
|
ze względu na większe dobro
|
|
|
|
propter memoriam öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
sententia debet esse conformis libello öğrenmeye başla
|
|
akt oskarżenia musi być odpowiedni powództwu
|
|
|
|
ius et furi dicitur öğrenmeye başla
|
|
i złodziej ma prawo do sprawiedliwego wszczęcia sprawy
|
|
|
|
iurisdictio voluntaria öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
in dubio pro curia öğrenmeye başla
|
|
w razie wątpliwości należy rozpatrywać sprawę przed sądem
|
|
|
|
lex fori processualis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
iudicum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
actus trium personarum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
audiatur et altera pars öğrenmeye başla
|
|
należy wysłuchać również drugiej strony
|
|
|
|
domini litis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
nemo iudex sine actore öğrenmeye başla
|
|
nie ma sędziego bez powoda
|
|
|
|
vigilantibus iura sunt scripts öğrenmeye başla
|
|
prawa są stanowione dla czujnych, starannych
|
|
|
|
ne eat iudex ultra petita partium öğrenmeye başla
|
|
niech sędzia nie zasądza więcej ponad żądania sprawy
|
|
|
|
ante litem natam öğrenmeye başla
|
|
ugoda o zmianie właściwości sądu powstaje przed powstaniem procesu
|
|
|
|
post litem natam öğrenmeye başla
|
|
po zrodzeniu się sporu, po wszczęciu procesu
|
|
|
|
perpetuatio fori öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
actor sequitur forum rei öğrenmeye başla
|
|
powód idzie do sądu pozwanego
|
|
|
|
qui rem in iudicium ducit öğrenmeye başla
|
|
powód to jest ten, kto wprowadzi sprawę do sądu
|
|
|
|
contra quam res iudicium deducitur öğrenmeye başla
|
|
pozwany – przeciwko komu jest prowadzona sprawa przed sądem
|
|
|
|
legitimatio ad causa öğrenmeye başla
|
|
upoważnienie do ewentualnego wszczynania procesu ze względu na przysługujące nam prawa podmiotowe
|
|
|
|
legitimatio ad processus öğrenmeye başla
|
|
możność faktycznego procesowania się w danej sytuacji
|
|
|
|
successio mortis causa öğrenmeye başla
|
|
następstwo procesowe z powodu śmierci
|
|
|
|
successio inter vivos öğrenmeye başla
|
|
następstwo procesowe między żyjącymi
|
|
|
|
res iudicata - inter partes öğrenmeye başla
|
|
w zasadzie wynik procesu cywilnego wiąże tylko dwie prowadzące sprawę osoby
|
|
|
|
res inter alios gesta öğrenmeye başla
|
|
sprawa tworzy prawo między stronami
|
|
|
|
ad quem öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
post quem öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
prorogatio fori öğrenmeye başla
|
|
umowne określenie właściwości sądu
|
|
|
|
prorogatio iurisdictionis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
negatio per positionem alterius öğrenmeye başla
|
|
zaprzeczenie procesowe żądaniu powoda poprzez twierdzenie strony przeciwnej
|
|
|
|
exceptiones non sunt extentendae öğrenmeye başla
|
|
zarzutów procesowych nie należy interpretować rozszerzająco
|
|
|
|
replicatio öğrenmeye başla
|
|
odpowiedź, zarzut pozwanego
|
|
|
|
duplicatio öğrenmeye başla
|
|
odpowiedź na to, co podnosi pozwany
|
|
|
|
onus proferendi öğrenmeye başla
|
|
ciężar przedstawienia sprawy
|
|
|
|
onus probandi öğrenmeye başla
|
|
ciężar przedstawienia dowodów
|
|
|
|
causa petendi öğrenmeye başla
|
|
przesłanki powstania i istnienia roszczenia objętego powództwem, okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie
|
|
|
|
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat öğrenmeye başla
|
|
tego obciąża przeprowadzenie dowodu kto mówi, a nie kto zaprzecza
|
|
|
|
ne bis in idem öğrenmeye başla
|
|
nie orzeka się 2 razy w tej samej sprawie
|
|
|
|
ne bis de eadem re sit actio öğrenmeye başla
|
|
aby nie prowadzono postępowania 2x w tej samej sprawie
|
|
|
|
sententia facit ius inter partes öğrenmeye başla
|
|
wyrok tworzy prawo miedzy dwoma stronami
|
|
|
|
res iudicatia pro veritate accipitur öğrenmeye başla
|
|
wyrok należy przyjmować jako prawdę tylko między dwoma stronami
|
|
|
|
reformatio in peius öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
de minimis non curat praetor öğrenmeye başla
|
|
pretor (sędzia) nie troszczy się o sprawy minimalne
|
|
|
|
error in iudicando öğrenmeye başla
|
|
błąd przy wyroku, który został wydany
|
|
|
|
error in procedendo öğrenmeye başla
|
|
błąd w czasie prowadzenia postępowania
|
|
|
|
iudex inhabilis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
iudex suspectus öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
absolutio ab instantia öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
votum separatum öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
dies interpellat pro homine öğrenmeye başla
|
|
termin wzywa za człowieka
|
|
|
|
ad solemnitatem öğrenmeye başla
|
|
pod rygorem nieważności, niedokonanie formy powoduje nieważność
|
|
|
|
ad probationem öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
ad eventum öğrenmeye başla
|
|
po to, by wywołać określone skutki prawne
|
|
|
|
reservatio mentalis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
essentialia negotii öğrenmeye başla
|
|
istotne części czynności prawnych
|
|
|
|
naturalia negotii öğrenmeye başla
|
|
naturalne części czynności prawnych; nie trzeba ich wymieniać, ale i tak istnieją, np. odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne
|
|
|
|
accidentalia negotii öğrenmeye başla
|
|
dodatkowe części czynności prawnych (specjalnie przez strony dołożone) -> np. termin, warunek
|
|
|
|
negotium claudicans öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
dies a quo öğrenmeye başla
|
|
termin początkowy, od którego
|
|
|
|
dies ad quem öğrenmeye başla
|
|
termin rozwiązujący, do którego
|
|
|
|
computatio civilis öğrenmeye başla
|
|
obliczanie czasu od północy do północy
|
|
|
|
computatio a momento ad momentum öğrenmeye başla
|
|
określenie czasu od danej chwili do danej chwili
|
|
|
|
ex tunc öğrenmeye başla
|
|
od wtedy, od początku, z mocą wsteczną
|
|
|
|
ex nunc öğrenmeye başla
|
|
od teraz, od danej chwili
|
|
|
|
pendente conditione öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
conditiones iuris öğrenmeye başla
|
|
przesłanki ważności istnienia czynności prawnej, warunki prawne
|
|
|
|
falsus procurator öğrenmeye başla
|
|
zastępca, pełnomocnik rzekomy
|
|
|
|
in principio öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
da mihi factum, dabo tibi ius öğrenmeye başla
|
|
przedstaw mi stan faktyczny, a dam ci prawo
|
|
|
|
facta probantur, iura novit curia öğrenmeye başla
|
|
fakty wymagają udowodnienia, przepisy prawa zna sąd
|
|
|
|
ubi ius, ibi remedium öğrenmeye başla
|
|
gdzie prawo, tam środek zaradczy (się znajdzie)
|
|
|
|
sensu stricto öğrenmeye başla
|
|
w wąskim, ścisłym tego słowa znaczeniu
|
|
|
|
sensu largo öğrenmeye başla
|
|
w szerokim tego słowa znaczeniu
|
|
|
|
clara non sunt interpretanda öğrenmeye başla
|
|
rzeczy oczywistych, jasnych nie potrzeba interpretować
|
|
|
|
ex definitione öğrenmeye başla
|
|
z definicji, z samych słów ustawy, które mówią o rzeczy, z samego wyrażenia
|
|
|
|
erga omnes öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
inter partes öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
prior tempore potior iure öğrenmeye başla
|
|
kto pierwszy w czasie, ten lepszy w prawie
|
|
|
|
expressis verbis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
superfluum öğrenmeye başla
|
|
nadwyżka (istnieje, ale mogłaby nie istnieć)
|
|
|
|
numerus clausus öğrenmeye başla
|
|
ilość zamknięta (wypadków, które należy wyliczyć)
|
|
|
|
prima facie öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
genus öğrenmeye başla
|
|
określenie rzeczy co do gatunku
|
|
|
|
species öğrenmeye başla
|
|
określenie rzeczy ze względu na specyficzne cechy, rzecz określona co do tożsamości
|
|
|
|
genus perire non censetur öğrenmeye başla
|
|
uważa się, że gatunek nie ginie
|
|
|
|
superficies solo cedit öğrenmeye başla
|
|
powierzchnia przypada gruntowi – to co zostaje połączone trwale z nieruchomością, staje się własnością właściciela nieruchomości
|
|
|
|
res succedit in locum pretii et pretium in locum rei öğrenmeye başla
|
|
rzecz wchodzi w mniejsze zapłaty, a zapłata w mniejsze rzeczy – surogacja
|
|
|
|
inter vivos öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
causa solvendi öğrenmeye başla
|
|
zwolnienie z długu, obowiązku
|
|
|
|
causa donandi öğrenmeye başla
|
|
chęć obdarowania kogoś, czynienia na rzecz kogoś bezpłatnie
|
|
|
|
causa obligandi vel acquirendi öğrenmeye başla
|
|
przyczyna, która prowadzi do nabycia prawa lub innej korzyści
|
|
|
|
ubi loqui potuit et debuit öğrenmeye başla
|
|
milczenie nie wnosi sprzeciwu
|
|
|
|
ad incertas personas öğrenmeye başla
|
|
oświadczenie skierowane do nieokreślonych osób, wszystkich
|
|
|
|
per facta concludentia öğrenmeye başla
|
|
przez dorozumiane oświadczenie woli
|
|
|
|
verba legis öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
res omnium communes öğrenmeye başla
|
|
rzeczy wspólne należące do wszystkich (wyłączone z obiegu)
|
|
|
|
actio in rem - erga omnes öğrenmeye başla
|
|
do każdego, kto naruszy moje prawo – do wszystkich
|
|
|
|
rei vindicatio öğrenmeye başla
|
|
|
|
|
|
cum omni causa öğrenmeye başla
|
|
możność żądania wszystkich pożytków, jakie przynosiła rzecz
|
|
|
|
in aequali iure melior est conditio possidentis öğrenmeye başla
|
|
w takim samym prawie lepsza jest pozycja posiadającego
|
|
|
|
in pari causa melior est conditio possidentis öğrenmeye başla
|
|
w równej przyczynie/okolicznościach lepsza jest pozycja posiadającego
|
|
|
|
actio negatoria öğrenmeye başla
|
|
skarga przysługująca właścicielowi, który został pozbawiony posiadania rzeczy
|
|
|
