łacińska terminologia prawnicza - prawo UKSW

prawo

ius

prawo jest sztuką tego co dobre i sprawiedliwe

ius est ars boni et aequi

jakim prawem? jaką podstawą prawną?

Quo iure?

prawo naturalne

ius naturale

prawo wszystkich ludów

ius gentium

prawo publiczne jest prawem odnoszącym się do interesu państwa

ius publicum quod ad statum rei Romanae spectat

prawo prywatne jest prawem dotyczącym korzyści poszczególnych jednostek

ius privatum quod ad singulorumutilitatem spectat

prawo obywateli rzymskich

ius civile

prawo kanoniczne

ius canonicum

prawo powszechne

ius universale

prawo książęce

ius ducale

najwyższe prawo jest najwyższym bezprawiem

summum ius summa iniuria

prawo bezwzględnie wiążące. Strony stosunku prywatno-prawnego nie mogły zmieniać swoimi ustaleniami norm prawa wprowadzonych przez państwo

ius cogens

prawo względnie wiążące (przepis prawny, którego zastosowanie może być w konkret

ius dispositivum

daj mi fakt, dam ci prawo; udowodnij fakt, a ja ci wskażę prawo (a przyznam ci r

Da mihi factum, dabo tibi ius

sąd zna prawo, w sądzie nie musimy udowadniać prawa, bo sąd zna prawo

iura novit curia

tam gdzie społeczeństwo, tam prawo (żadna wspólnota nie może egzystować bez praw

ubi societas ibi ius

zasady prawa

praecepta iuris

nikomu nie szkodzi ten, kto korzysta ze swojego prawa

qui suo iure utitur, neminem laedit

szybszy w prawie, lepszy w czasie

prior tempore potior iure

źródła prawa

fontes iuris

źródła powstania prawa

fontes iuris oriundi

źródła poznania prawa

Fontes iuris cognoscendi

obyczaj przodków

mos maiorum

zwyczaj

consuetudo

długi zwyczaj, długotrwałe przyzwyczajenie, warunek, który musiał zostać spełniony żeby obyczaj został uznany za normę prawną

longa consuetudo

zwyczaje miejscowe, obowiązujące na danym terminie

consuetudines loci

zwyczaje przyjęte przez społeczeństwo

consuetudines aprobatae

zwyczaje spisane

consuetudines in scriptis redactae

wygaśnięcie ustawy poprzez nieużywanie

desuetudo

doktor obojga praw - rzymskiego i kanonicznego

doctor ultrisque iuris

błąd

error

nieznajomość

ignorantia

nieznajomość faktu nie szkodzi

ignorantia facti non nocet

nieznajomość prawa nikogo nie uwalnia

ignorantia iuris non exculpat

nieznajomośc prawa szkodzi

Ignorantia iuris nocet

komentarz, dopisek, uwaga na marginesie

glossa marginalis

komentarz między wieszami

glossa interlinearis

zbiór najważniejszych komentarzy

glossa ordinaria Accuriusa

sąd, miejsce, rynek

forum

rynek rzymski, główny plac w starożytnym Rzymie u stóp Kapitolu

Forum Romanum

miejsce urodzenia

forum origins

miejsce zamieszkania

forum domicili

sąd właściwy, właściwość sądowa

forum competens

sąd właściwy ze względu na miejsce zawarcia kontraktu, miejsce zawarcia kontraktu

forum contractus

miejsce uwolnienia się od zobowiązania

forum solutionis

miejsce uwolnienia się od kontraktu

forum soluti contractus

sąd miejsca, gdzie popełniono delikt

forum delicti commissi

sąd miejsca położenia rzeczy spornej

forum rei sitae

miejsce zamieszkania

forum hereditatis

sąd, który można wybrać (prawo targowe)

forum liberum

miejsce sprawowania sądu (równoznaczne z kompetentnością sądu)

loca forensia

opłata targowa

census fori

przywilej sądowy dla poszczególnych stanów (np. sądy kościelne dla duchownych)

privilegium fori

zarzut niewłaściwości sądu (sąd nie jest kompetentny do orzekania w danej sprawi

praescriptio fori

powód idzie za sądem pozwanego. Powód składa powództwo w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanego

actor sequitur forum rei

sprawy wiary

causae spirituales

sprawy świeckie

causae saeculares

ustawa

lex

ustawa ogólna

lex generalis

ustawa szczególna

lex specialis

norma prawna opatrzona sankcją nieważności

lex perfecta

norma prawna opatrzona sankcją prawną oraz sankcją nieważności

lex plus quam perfecta

norma prawna opatrzona sankcją prawną

lex minus quam perfecta

norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji

lex imperfecta

brzmienie ustawy

verba legis

okres między publikacją aktu prawnego a jego wejściem w życie

vacatio legis

prawo nie działa wstecz

Lex retro non agit

prawo ustanowione później należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej

lex posterior derogat legi priori

ustawa nadrzędna uchyla ustawę podrzędną

lex superior derogat legi inferiori

ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną

lex specialis derogat legi generali

norma wcześniejsza wcześniejsza

legi priori speciali

działanie w celu obejścia ustawy (sprzeczne z ideą ustawodawcy, ale zgodne z literą prawa)

praeter legem

zastrzeżenie dokonane w myśli, wola nie jest zgodna z oświadczeniem woli

reservatio mentalis

symulacja

simulatio

czynność prawna zawarta dla pozoru

negotium simulatum

czynność prawna kulejąca

negotium claudicans

zamiana jednego aktu na drugi

conversio arctus iuridici

nadanie mocy prawnej wadliwemu uprzednio aktowi prawnemu

convalidatio

potwierdzenie oświadczenia woli

ratihabitio

ratyfikacja

ratificatio

składniki treści czynności prawnej, które określają jej typ i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego

essentialia negotii

składniki treści czynności prawnej, które powinny znaleść się w jej treści, jednak jeśli strony nie włączą ich do treści czynności, jest ona ważna a brakujące elementy można ustalić na podstawie przepisów

naturalia negotii

termin początkowy

dies a quo

termin końcowy

dies ad quem

sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba

computatio civilis

bardzo dokładny sposób liczenia czasu, nakazuje uwzględniać nie tylko dzień, ale także godzinę i minutę zdarzenia

computatio a momento ad momentum

od samego początku, z mocą wsteczną

ex tunc

od tej pory

ex nunc

warunek konieczny

condicio sine qua non

rzecz

res

rzeczy wspólne wszystkim ludziom

res omnium communes

co jest trwale związane z gruntem, należy do właściciela gruntu

superficies solo cedit

prawo na rzeczy cudzej

iura in re aliena

powództwo o ochronę praw na rzeczy

actio in rem

(skuteczność) wobec wszystkich

erga omnes

ius possidenti

prawo do posiadania rzeczy

prawo do używania rzeczy

ius utendi

prawo do rozporządzania rzeczą

ius disponendi

nieograniczone prawo

ius infinitum

prawo do zużywania rzeczy

ius abutendi

nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada

nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet

z samego porozumienia

solo consensu

doliczanie czasu posiadania poprzednika

accessio possessionis

możliwość doliczenia czasu posiadania danej nieruchomości przez zbywcę do czasu posiadania nieruchomości przez nowego właściciela, ułatwienie drogi zasiedzenia

accessio temporis

posiadacz samoistny, który znajduje się "w drodze do zasiedzenia"

in statu usucapiendi

własność zwierzchnia. Konstrukcja własności podzielonej (np. w średniowiecznym ustroju feudalnym); w starożytnym Rzymie było to jedno z praw właściciela

dominium directum

własność użytkowa. W średniowiecznym ustroju feudalnym władzę taką posiadał wasal

dominium utile

współwłasność niepodzielna (np. niedzały ojcowskie w średniowieczu)

condominium pro indviso

skarga wydobywcza (wystąpienie o zwrot rzeczy)- z każdej przyczyny. Jedno z powództw petytoryjnych, służących ochronie praw właściciela.

rei vindicatio - cum omni causa

jedno z powództw petytoryjnych, przysługiwała właścicielowi kwirytarnemu, kóry zachował rzecz w posiadaniu, ale jego uprawnienia były naruszane w inny sposób, a naruszający twierdził, że ma do tego prawo (np. w prawie sąsiedzkim).

actio negatoria

obciążony służebnością właściciel był zobowiązany do powstrzymania się od działania albo do znoszenia cudzego działania

non facere pati

rodzaj połączenia, miał miejsce w przypadku, gdy zmieszano rzeczy których nie dało się już po fakcie rozdzielić. powstawała współwłasność dotychczasowych właścicieli, w której udziały były proporcjonalne do ilości i wartości rzeczy zmieszanych

confussio

używanie cudzej rzeczy z prawem pobierania z niej wszystkich pożytków, jednak bez naruszania jej substancji

ususfructus

użytkowanie rzeczy zużywalnych/zamiennych

quasi ususfructus

służebność nie może polegać na działaniu. Właściciel zobowiązany był jedynie do znoszenia cudzego działania (pati) lub powstrzymywania się od działania (non facere). Wyjątek stanowił koszt utrzymania ściany, o którą opierał się budynek sąsiedni.

servitus in faciendo nequit consister

rodzaj zastawu bez dzierżenia (przechodzącego na wierzyciela w momencie nie wywiązywania się dłużnika ze zobowiązania). Polegał na pobieraniu pożytku z rzeczy, będącej przedmiotem zastawu.

pignus antichreticum

corpus ‒ animus

corpus - posiadanie faktyczne. animus - wola zatrzymania rzeczy dla siebie

" wola zatrzymania rzeczy dla siebie", przysługująca faktycznemu właścicielowi. Jeden z elementów posiadania.

animus sibi rem habendi, animus possidendi

Nikt sam dla siebie nie może zmienić przyczyny posiadania.

nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest

posiadanie wadliwe (nabyte wbrew woli poprzednika)

possesio vitiosa

dzierżyciel włada rzeczą w imieniu innej osoby, a nie dla siebie, jak to jest w przypadku posiadacza.

animus possidendi pro alieno

osoba dająca prekarium, inaczej patron. Posiadał on prawo złożenia skargi do pretora, gdy prekarzysta nie chciał oddać mu rzeczy.

precario dans- accipiens

dobrodziejstwo posiadania (posiadacz jest w lepszej sytuacji)

beneficium possessionis

zabezpieczenie przed szkodami grożącymi z gruntu sąsiada

cautio damni infecti

forma przeniesienia posiadania polegająca na tym, że dotychczasowy posiadacz samoistny zachowuje rzecz w swoim władaniu jako posiadacz zależny albo jako dzierżyciel

constituttum possessorium

jedna z form przeniesienia posiadania. Polega na wydaniu rzeczy

traditio corporalis

jedna z form przeniesienia posiadania. Polega na wydaniu dokumentów, bądź środków (np. kluczy) które dają faktyczną władzę nad rzeczą

longa manu traditio

jedna z form przeniesienia posiadania. Polega na tym, iż przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo na dzierżyciela następuje na mocy samej umowy między stronami

traditio brevi manu

dokonanie wydania rzeczy poprzez symbol, np. wręczenie kluczy

traditio symbolica

nikt, kto wystąpi z powództwem, nie zostanie odesłany

nemini deneganda

dziedziczenie

succesio

dziedziczenie na podstawie ustawy

successio ex lege

darowizny przekazane przez spadkodawcę za życia zaliczane są na poczet przyszłego spadku

succesio anticipata

dziedziczenie według klas

succesio ordinum et graduum

spadkobierca może kontynuować zasiedzenie spadkodawcy (o ile spełniał przesłanki potrzebne do zasiedzenia)

succesio in possessionem

dziedziczenie beztestamentowe

succesio ab intestato

dziedziczenie wbrew testamentowi, przeciw testamentowi

succesio contra tabulas

dziedziczenie testamentowe

succesio ex testamento

ejście w ogół uprawnień zbywcy sukcesja - nabycie praw w całości, pod tytułem ogólym np. przyjęcie spadku

succesio in univesitatem

dziedziczenie wg. głów. Jeżeli ktoś ma np. 5 dzieci, to dziedziczą w proporcji 1/5

succesio in capita

dziedziczenie według szczepów. To co przypada ojcu, dziedziczą jego dzieci.

succesio in stirpes

ten, który ma się urodzić (dziecko poczęte) jest uważany za narodzonego - fikcja prawna

nasciturus pro iam nato habetur

decyzja z wolą testowania (traktowane jako testament)

cum animo testandi ‒ animus

na korzyść testamentu - interpretacja norm prawnych celem utrzymania w mocy postanowień testamentu

favor testamenti

dosłownie: przebłyski świadomości. Występowały u chorego psychicznie. Były przerwą w chorobie, która pozwalała na odzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych.

lucidum intervallum

legat windykacyjny. Jeden z rodzajów zapisów testamentowych. Na jego mocy legatariusz stawał się właścicielem kwiryntarnym rzeczy zapisanej mu w testamencie w momencie przyjęcia spadku przez spadkobiercę.

legatum per vindicationem

legat damnacyjny. Jeden z rodzajów zapisów testamentowych. Zapis uczyniony w ten sposób nie wywierał skutków rzeczowych (przeniesienia własności).

legatum per damnationem

legatum nominis

zapis wierzytelności należącej do spadku

zapis zwalniający zapisobiorcę z długu jaki miał wobec spadkobiercy

legatum liberationis

zapis dający dziedzicowi możliwość wyboru jednej z wielu rzeczy

legatum optionis

przeniesienie dziedziczenia z jednej osoby na drugą. Na przykład jeśli dziedzic zmarł zanim otrzymał spadek, to spadek ten otrzymuje dziedzic dziedzica.

transmissio hereditatis

odpowiedzialność z przedmiotów należących do spadku a nie całym swoim majątkiem

cum viribus hereditatis

odpowiedzialność do wysokości tego co jest w spadku

pro viribus hereditatis

skarga o wydanie spadku

hereditatis petitio

możliwość oddzielenia majątku (spadkobiercy-dziedzica i spadkodawcy), która ograniczała odpowiedzialność za długi spadkowe jedynie do wysokości spadku.

separatio bonorum

małżeństwo

matrimonium

mężczyzna - kobieta

mas ‒ femina

mąż - żona

vir ‒ uxor

Małżeństwo to związek między mężczyzną i kobietą

coniunctio maris et feminae

umowa małżeńska

matrimoniale foedus

zgoda małżeńska. W prawie rzymskim wymagana przez cały czas trwania małżeństwa.

consensus matrimonialis

przeszkody zrywające - tamujące przy zawieraniu małżeństwa

impedimentum matrimonii dirimens ‒ impediens

każde zgodne z prawem małżeństwo

matrimonium iustum

małżeństwo prawnie zawarte

matrimonium legitimum

małżeństwo niezgodne z prawem, nielegalne

matrimonium non legitimum

małżeństwo harmonijne, żyjące w zgodzie

matrimonium bene concordans

małżeństwo nieistniejące

matrimonium non existens

małżeństwo mniemane (wszyscy myślą,że małżeństwo jest ważne, ale tak nie jest)

matrimonium putativum

małżeństwo niedopełnione

matrimonium non consummatum

małżeństwo zawarte i dopełnione

matrimonium ratum et consummatum

" małżeństwo powinno być wolne " tzn. zawarte dobrowolnie. Nikogo nie zmusza się ani do zawarcia, ani do trwania w małżeństwie.

matrimonia libera esse debent

sponsalia

zaręczyny

poniesione z tytułu narzeczeństwa wydatki mogą być naprawione jak szkoda. Causa: pokrycie szkód.np. po wycofanych zaręczynach

ad reparationem damnorum

nikt nie jest słuchany przez sąd, gdy powołuje się na własny występek. Z własnego niegodziwego czy bezprawnego czynu nie można wyprowadzać dla siebie praw, ani przeciwstawiać takiego postępowania prawom innych.

nemo turpitudinem suam allegans audiatur

żadna ludzka władza (nie może zerwać małżeństwa zawartego i dopełnionego)

nulla humana potestas

separacja co do łoża i stołu

separatio quoad torum et mensam

separacja trwała

separatio perpetua

separacja czasowa

separatio temporanea

separacja przy trwającym węźle małżeńskim

separatio manente vinculo

matka jest zawsze pewna

mater semper certa est

pater noster

ojciec nasz

ojcem [dziecka] jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo. Ojcem jest mąż matki zrodzonego dziecka [domniemanie prawne].

pater est quem nuptiae demonstrant

niezdolność do płodzenia (bezpłodność)

impotentia generandi

niezdolność do współżycia

impotentia coeundi

filius - filia

syn - córka (pod władzą)

dziadek - babcia

avus - avia

wnuk - wnuczka

nepos - neptis

prawnuk - prawnuczka

pronepos ‒ proneptis

dzieci poczęte bez małżeństwa

liberi vulgo concepti

dzieci z prawego łoża - dzieci z nieprawego łoża

filii legitimi ‒ illegitimi

dzieci z nieprawego łoża są legitymowane przez później zawarte małżeństwa

filii illegimi legitimantur per subsequens matrimonium parentum

wyłączenie, gdy wielu współżyło z matką. Zarzut posiadania wielu partnerów seksualnych przez matkę.

exceptio plurium concubentium

adoptio

jeden z rodzajów przysposobienia, polegający na adopcji osoby alieni iuris

przysposobienie pełne; adopcja pełna zachodziła, gdy adoptującym był krewny wstępny dziecka. Adoptowany wchodził pod władzę ojcowską adoptującego, zrywając wszelkie więzi prawne z dotychczasową rodziną.

adoptio plena

przysposobienie niepełne. Adoptującym była osoba obca. Adoptowany pozostawał pod władzą dotychczasowego ojca. Adoptowany mógł dziedziczyć beztestamentowo po adoptującym.

adoptio minus plena

przysposobienie całkowite. Wiąże dziecko z nową rodziną w sposób tak ścisły jakby było naturalnym dzieckiem przysposabiającego.

adoptio plenissima

przysposobienie naśladuje (imituje) naturę. Musi być zachowana odpowiednia różnica wieku między adoptującym, a adoptowanym.

adoptio naturam imitatur

zapłodnienie w drodze naturalnej

in vivo

zobowiązanie

obligare ‒ obligatio

wierzyciel - dłużnik

creditor - debitor

(wynikający) z umowy (z kontraktu)

ex contracu

(wynikający) z czynu niedozwolonego

ex delicto

prawo zobowiązań

ius obligationis

prawo wiążące strony umowy, skuteczne inter partes.

vinculum iuris

(skarga, powództwo) przeciwko konkretnej osobie - (skuteczność zobowiązania) między stronami

in personam ‒ inter partes

zobowiązanie naturalne. Dłużnik nie ponosi odpowiedzialności prawnej za swój dług. W konsekwencji wierzytelność jest niezaskarżalna w sądzie, chyba że zostanie uznana, np. przedawnienie

obligatio naturalis

dare, facere, non facere, pati

dać, czynić, nie czynić, znosić

Nie można zobowiązywać do rzeczy niemożliwych (niewykonalnych).

impossibilium nulla obligatio est

rzeczywista, powstała, wynikła, poniesiona szkoda

damnum emergens

utracony zysk, korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać gdyby szkoda nie została spowodowana.

lucrum cessans

cena rynkowa

pretium commune

cena jednostkowa

pretium singulare

wartość sentymentalna

pretium affectionis

prawo do umiaru/miarkowania, możliwość ustalania wysokości odszkodowań

ius moderandi

potrącenie zysku ze straty

compensatio lucri cum damno

prawo do zatrzymania rzeczy

ius retentionis

zwrot rzeczy z nakładu

ius tollendi

prawo wyboru jednego z wielu świadczeń

ius variandi

zobowiązanie przemienne, z treści zobowiązania wynika możliwość spełnienia więcej niż jednego świadczenia. Spełnienie któregokolwiek z nich zwalnia dłużnika ze zobowiązania.

obligatio alternativa

w treści zobowiązania jest tylko jedno świadczenie, jednakże dłużnik może zwolnić się ze swego obowiązku również przez spełnienie innego świadczenia.

facultas alternativa

przekazanie własności w celu uwolnienia się od zobowiązania

datio in solutum

czynność mieszana, w której umowa darowizny zostaje połączona z inną umową odpłatną czy nieodpłatną. Cel formalny jest inny od celu faktycznego.

negotium mixtum cum donatione

dokonanie czynności w drodze faktu

via facti

stosowana przy zastawie. Klauzula przypadku, jeśli dłużnik nie zwraca długu, to wierzyciel przejmuje zastaw.

lex commissoria

umowa nienazwana

contractus innominatus

umowa o zawarciu umowy, umowa wstepna

pactum de contrahendo

klauzula zasadniczej zmiany okoliczności. Ustalone warunki obowiązują, o ile okoliczności się nie zmienią.

rebus sic stantibus

zarzut niewypełnionego kontraktu

exceptio non adimpleti contractus

wina umyślna

dolus

wina nieumyślna, polegająca na zaniedbaniu określonych norm staranności; niedbalstwo

culpa

culpa in abstracto

Si culpa in abstracto

culpa in concreto

culpa in concretione

culpa Aquiliana

culpa Aquilam

culpa in eligendo

culpa in eligendo

culpa in contrahendo

culpa in contrahendo

culpa in custodiendo

culpa in custodiendo

casus

casus

vis maior

vi maiore quadam acciderit,

vis cui humana infirmitas resistere non potest

Cui vis humana infirmitas resistere non potest

compensatio

compensatio

novatio

novatio

confusio

confusio

cessio

cessio

error in iudicando

errore in iudicando

pactum de non cedendo vel non alienando

Pactum de non alienando vel non cedendo

cessio legis

cessio legis

actio Pauliana

dolo malo mancipio

emptio rei speratae

emptio rei speratae

emptio spei

Spei emptio

res extra commercium

res extra commercium

cuius commodum eius periculum

Cuius commodum eius periculum

dicta et promissa

et dicta promiß

pactum reservati dominii

Pactum reservati dominii

pactum displicentiae

pactum displicentiae

pactum in favorem tertii

tertia pars beneficiarius

emptio ad gustum

emptio ad gustum

pactum de retroemendo

Pactum de retroemendo

locatio conductio operis

Operis locatio conductio

depositum irregulare

irregulare deposit!

negotiorum gestio

negotiorum gestio

indebitum

indebitum

condictio indebiti

condictio indebiti

condictio causa data causa non secuta

condictio causa data causa non secuta

condictio causa finita

Causa finita condictio

condictio ob causam finitam

ob causam finitam condictio

condictio sine causa

condictio sine causa

condictio ob turpem vel iniustam causam

Ob iniustam aka Turp condictio MERITUM

affectio (animus) societatis

affectio (animus) Societatis

tempus deliberandi

tempus deliberandi

iurisdictio voluntaria

iurisdictio Voluntari

formula processus

Processus formula

lex fori processualis

Lex fori processualis

iudicium ‒ actus trium personarum

Ludicium - actus trium personarum

audiatur et altera pars

Audi alteram partem

domini litis

litis Domini

nemo iudex sine actore

Nemo iudex Actor

vigilantibus iura sunt scripta

vigilantibus iura scripta sunt

ne eat iudex ultra petita partium

ne comedas ultra petita iudex partium

ante litem natam

ante litem Natama

post litem natam

Post Lithium Natama

qui rem in iudicium ducit

qui rem in iudicium ducit

contra quem res in iudicium deducitur

Contra quem res in iudicium deducitur

legitimatio ad causam

legitimatio ad causam

legitimatio ad processus

legitimatio ad processus

successio mortis causa

successio mortis causa

successio inter vivos

successio inter vivos

res iudicata ‒ inter partes

res ipsa loquitur - inter partes

res inter alios gesta

Res inter alios dense

ad quem

post quem

prorogatio fori

prōrŏgātĭo fori

prorogatio iurisdictionis

prōrŏgātĭo iurisdictionis

prorogatio imperii

prōrŏgātĭo imperil

negatio per positionem alterius

negatio per positionem alterius;

exceptiones peremptoriae

exceptiones peremptoriae

exceptiones dilatoriae

exceptiones dilatoriae

exceptiones declinatoriae

exceptiones declinatoriae

exceptiones non sunt extendendae

Exceptiones non sunt extendendae

replicatio ‒ duplicatio

replicatio - duplicatio

onus proferendi

onus proferendi

onus probandi

ad onus probationis,

ei incumbit probatio qui dicit non qui negat

Ei incumbit probatio qui dicit, qui non neg

ne bis in idem

ne bis in idem

sententia facit ius inter partes

facit ius inter partes sententia

votum separatum

dissentientes sententia,

reformatio in peius

Reformatio in pejus

de minimis non curat praetor

De minimis non curat praetor

error in procedendo

Error in procedendo

iudex inhabilis

iudex inhabilis

iudex suspectus

iudex suspectus

absolutio ab instantia

ab instanti absolutio

professio iuris

Professio juris

ad litis ordinationem

ad litis ordinatio

ad litem decidendam

ad litem decidendam

lex fori

lex loci processus

locus regit formam actus

locus regit formam actus,

statuta personalia

Details propria statuta

statuta realia

statuta res,

statuta mixta

statuta accusatis mancipiis '

lex loci ‒ ubi res est

Lex loci - res ubi est

statutum comitatur personae

statutum personas comitatur

ius commune

commune ius

statuta prohibitiva

statuta prohibitoria

statuta prohibitiva favorabilia

prohibitoria statuta favorabilia

statuta prohibitiva odiosa

prohibitoria statuta odiosa

statuta permissiva

statuta permissive

comitas gentium

Comitas gentium

lex domicilii

Lex domicilii

mobilia personam sequuntur

mobilia personam sequuntur

lex loci solutionis

Lex loci solutionis

lex patriae

Lex patriae

lex domicilii

Lex domicilii

animus manendi

animo manendi

lex adoptionis

lege adoptionis

lex loci actus

Lex loci actus

pactum de lege utenda

Pactum de lege Utende

ultimum refugium

ultimum refugium

lex loci contractus

lex loci contractus

lex loci celebrationis matrimonii

Lex loci celebrationis matrimonii

lex loci delicti commissi

Lex loci delicti commissi

lex rei sitae

lex rei sitae

lex fori

Lex fori

lex causae

lex causae

lex valutae

lex pecuniae

locus gestionis

locus gestionis

lex loci laboris

Lex loci laboris,

lex libri sitae

Lex libri sitae

situs naturalis

situs naturalis,

lex in transitu

lex in transitu

lex loci expeditionis

Lex loci expeditionis

lex loci destinationis

Lex loci destinationis

lex voluntatis

lex voluntatis;

lex loci protectionis

Lex loci protectionis

lex cartae sitae

Lex sitae cartae

lex successionis

lex successionis

ius contrahendi ‒ ius contractum

contrahendi man - ius contractum

pacta sunt servanda

pacta servanda sunt

pacta tertiis non nocent non prosunt

tertiis pacta non nocere non prosunte

res inter alios acta

Res inter alios acta

opinio iuris sive necessitatis

iuris sive opinio necessitatis

pro foro interno

Pro foro interno

pro foro externo

pro foro externo

dismembratio

dismembratio

ius postliminii

ius enim postliminii

tabula rasa

tabula rasa

ius representationis omnimode

ius representationis omnimode

delictum iuris gentium

delictum iuris gentium

qui in territorio meo est, etiam meus subditus est

turnaround qui est in territorio, est etiam mens subditus

quidquid est in territorio, est etiam de territorio

quidquid est in territorio, est etiam de territorio

ius sanguinis

iure sanguinis

ius soli

ius soli

persona non grata

persona non grata

crimen

delictum

nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori

nullum crimen, nulla poena sine lege Poena anteriori

sine lege scripta

sine lege scripta

sine lege certa

sine certa lege

sine lege praevia

sine praevia lege

victima

victima

vis

vis

vis ac metus

vis ac metus

vis privata -‒ vis publica

privata vi - vis publica

vis legis

vim legis

vis testamenti

vis testamenti

vis probandi

vis probandi

vis absoluta

vis absoluta

vis compulsiva

vis compulsiva

dolus generalis

generalis dolus

dolus directus

directus dolus

dolus directus repentinus

dolus directus Repentinus

dolus directus praemeditatus

dolus directus praemeditatus

dolus eventualis ‒ quasi-eventualis

dolus eventualis - quasi eventualis

culpa dolo exorta

culpa dolo exoro

iter delicti

iter delicti

delictum putativum

delictum putativum

in dubio pro reo ‒ pro libertate

in dubio pro reo - pro libertate

dolus non praesumitur

dolus non praesumitur

nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur

nemo prudens punit quia peccatum est, sed ne peccetur

reformatio in peius iudici appellato non licet

Reformatio in pejus iudici appellato non licet

delicta parentum liberis non nocent

delicta parentum liberis non nocent

reus in exceptione actor est

reus in exceptione actor est

quod non est in actis non est in mundo

quod non est in actis, non est in mundo

verba volant, scripta manent

Verba volant, scripta manent

testis ex auditu

Audit ex testis

nemo iudex in propria (sua) causa

Nemo judex in propria (sua) causa

forum praeventionis

Forum praeventionis

forum connexitatis causarum

forum causarum connexitatis

causa principalis

causa principalis

causa accessoria

causa Accessori

res iudicata pro veritate habetur

res judicata pro veritate habetur

ne bis in idem crimen iudicetur

ne bis in idem crimen iudicetur

confessio est regina probationum

Confessio est Regina probationum

propter falsa ‒ propter nova

propter falsa - Propter nova,

custodia honesta - inhonesta

honesta custodia - inhonesta

In legibus magis simplicitas quam difficultas placet

In legibus magis quam simplicitas difficultas placet

Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio

Ubi legis eadem ratio, ibi eadem dispositio legis

Optima est legum interpres consuetudo

Optima legum interpres est consuetudo

Leges ab omnibus intellegi debent

Leges ab omnibus intellegi debent

Leges bonae ex malis moribus procreantur

Leges bonae ex Malis moribus procreantur

Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus

Legem bonam a nulla alia nisi naturae formam divisorem possumus

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem

Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur

Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur

Satius enim esse impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari

Esse impunitum relinqui facinus nocentis, quam Innocentius Satius enim damnari

Cessante ratione legis, cessat ipsa lex

Cessante ratione legis, cessat lex ipsa,

Non omne quod licet honestum est

Omne quod non licet honestum est

Sententia facit ius inter partes

Sententia facit ius inter partes

Libertas inaestimabilis res est

Libertas inaestimabilis res est

Vim vi repellere licet

Licet vim vi repeller

Male nostro iure uti non debemus

Male nostro jure uti non debemus

Nullus idoneus testis in re sua intellegitur

Nullus intelligitur idoneus testis in re sua

Poena constituitur in emendationem hominum

Poena constituitur in emendationem hominum

Res nullius cedit primo occupanti

Res nullius cedit primo occupanti

Vigilantibus, non dormientibus, iura subveniunt

Vigilantibus non dormientibus, subveniunt iura

Volenti et scienti non fit iniuria

Et volenti non fit iniuria Scientifique

Ignorantia legis neminem excusat

Ignorantia legis neminem excusat

Culpa lata dolo aequiparatur

Culpa dolo aequiparatur annis

Ex iniuria ius non oritur

Ex iniuria ius non oritur

Nemo ex suo delicto meliorem suam condictionem facere potest

Nemo ex suo delicto Melior condiction suam facere potest,

Hominum causa omne ius constitutum est

Hominum causa est omne ius Constitutum

Quid leges sine moribus, vanae proficiunt

Quid leges sine moribus, proficiunt Vana

Moribus ornes, legibus emendes

Moribus Ornes, Legibus emendes

Corruptissima re publica plurimae leges

Corruptissima re publica plurimae leges

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi

Iustitias vestras iudicabo

Vestras iustitias iudicabo

Legem brevem esse oportet

Legem brevem esse oportet

Vanae voces populi non sunt audiendae

Vana voces populi non sunt audiendae

Iustitia non novit patrem nec matrem, solam veritatem spectat

Justitia non novit patrem nec matra, et solam veritatem Spectate

finis coronat opus

Finis coronat opus

in fine

in fine

posiadanie niewadliwe; dotyczyło osób będących w posiadaniu, a występujących przeciwko komuś, kto nabył ich rzecz w sposób wadliwy

Possessio non vitiosa