Moja lekcja

Trzy wyróznione wymiary osobowości Eysnecka

1. Ekstrawersja - Introwersja(E-I); 2. Neurotyzm - Stabilność Emocjonalna(N); 3. Psychotyzm - Superego(P)

Neurotyzm(Eysneck)

Lękliwy, Depresyjny, Poczucie Winy, Niska Samoocena, Spięty, Irracjonalny, Markotny, Płochliwy, Emocjonalny

Ekstrawersja(Eysneck)

Towarzyski, Stanowczy, Aktywny, Beztroski, Żywy, Szukający Wrażeń, Przedsiębiorczy

Psychotyzm

Agresywny, Chłodny, Egocentryczny, Bezosobowy, Impulsywny, Aspołeczny, Brak Empatii, Twórczy, Gruboskórny

Psychologia Osobowości

Nauka o charakterze całościowym i integrującym. Traktuje o spójności myśli, uczuć i zachowań człowieka, ujawniającej się w różnych sytuacjach i podlegającej określonym zmianom na przestrzeni czasu.

Cel Psychologii Osobowości

Odkrycie, opisanie i wyjaśnienie regularności myśli, zachowań, uczuć.

Co to jest osobowość?

To charakterystyki osoby, które wyjaśniają spójny wzorzec uczuć, myślenia i zachowania. Organizacja wewnątrz jednostki, niepowtarzalność człowieka, możliwość porównań między ludźmi, wspólne/podobne vs unikatowe

Jak poznawać?

Testy Psychologiczne; wywiad, rozmowa; obserwacja; eksperyment; wytwory działania

Testy Psychologiczne

próbka zachowania, standaryzacja, rzetelność, trafność

Klasfikacja LOTS

Dane jakimi może dysponować psycholog w badaniu osobowości - Live data, Observation data, Test data, Self-report

Tradycje Badawcze w Psychologii Osobowości

Badania kliniczne i studium przypadku, badania laboratoryjne i eksperymentalne, badania korelacyjne i kwestionariuszowe

Badania kliniczne i stiudium przypadku

Charakterystyczne dla psychoanalizy. Głównie stosowane techniki swobodne, jakościowe np. testy projekcyjne, analiza swobodnych skojarzeń, marzeń sennych itp.

Zalety Badania kliniznego i studium przypadku

Dogłębna analiza; szukanie źródła problemu(np. lęku); wykorzecznie poza opis, również próba wyjaśniania; próba uchwycenia indywidualności

Wady Badania klinicznego i studium przypadku

Czasochłonność, subiektywizm, brak intersubiektywnej sprawdzalności

Badania Korelacyjne i kwestionariuszowe

Wykorzystanie wskaźników statystycznych w celu stwierdzenia związków(korelajcji) między np. cechami. Nacisk na różnice indywidualne w zakresie cech osobowości. Najważniejszy jest pomiar

Zalety badnia korel i kwest

możliwość badania wielu zmiennych jednocześnie, łatwość w badaniu dużej grupy osób

Wady badania korel i kwest

brak możliwości wnioskowania przyczynowo - skutkowego, możliwość mówienia wyłącznie o związkach pomiędzy zmiennymi

Badania laboratoryjne i eksperymentalne

Systematyczne manipilowanie zmiennymi w celu wykrycia związków przyczynowych między zjawiskami. Podejście charakterystyczne dla behawioryzmu

Zalet badań labor i eksper

wartościowe w kontekście naukowym; obiektywizm; możliwość kontroli zmiennych, również zmiennych zakłócających; możlwiość określenia relacji przyczynowo-skutkowych

Wady badań labor i eksper

sztuczność sytuacji; w rzeczywistości działa wiele zmiennych, nad którymi nie mamy kontroli; mała użyteczność w badaniach osobowości

Cecha

Dyspozycja, obejmująca nie tylko obserwowalne zachowanie, ale takze uczucia, myśli i motywy, dzięki czemu ujawnia się w formie spójnych wzorców funkcjonowania w różnorodnych sytuacjach.

Podejście dyspozycyjne

Cechy istnieją realnie w podmiocie i są podstawową przyczyną zmiennosci zachowań, posiadają genetyczne i psychofizjologiczne podstawy. Cechy są dyspozycjami, z sytuacją aktywizują specyficzne zachowanie

Podejście deskryptywne(Cattel, Costa, McCrae)

Behawioralne dyspozycje - pewna tendencja do działania, myśleniai odczuwania w pewien sposób, który jest powiązany z zewnetrznymi czynnikami jak sytuacja czy normy kulturowe

Podejście deskryptywne(Buss, Craik)

Powtarzalne i względnie trwałe działania. Podejście koncentruje się na powtarzalnosi i częstotliwości zachowań.

Podejście deskyptywne(Mischel)

Cechy jako kategorie lingwistyczne - cechy to umowne i fikcyjne twory tworzone na rzecz kategoryzacji i nadania znaczenia różnym zachowaniom, nie istnieją poza umysłem obserwatora.

Stan

Krótkotrwała charakterystyka człowieka, która ujawnia się i może się zmieniać w zależności od konkretnej sytuacji.

Adaptacja

pewna charakterystyka człowieka w danym kontekście

Główne Nurty Teoretyczne

Psychoanalityczne(Freud, Jung); Humanistyczne(Rogers, Maslow); Społeczno - Poznawcze(Watson, Skinner, Bandura, Rotter, Mischel)

Nurt Psychoanalityczny(Freud, Jung)

Nieświadomość, ego, archetypy. Fundamentalne Założenia - determinizm, konflikt, nieświadomość.

Determinizm

Zachowania i przeżycia zdeterminowane są siłami, nad którymi człowiek nie ma kontroli. Przyczyna każdej aktywności - popęd który jest pomostem między biologią a psychiką.

Kateksja(obsadzenie)

Wyobrażenia psychiczne zostają naładowane energią popedową, która może przepływać do obiektów i być z nimi wiązana,

Człowiek w ujęciu psychoanalizy

Energia biologiczna powoduj wzrost pobudzenia, odczuwany jak pragnienie a celem okreslonej aktywności jest redukcja napięcia co daj ulgę.

Instynky Życia i Śmierci

Eros i Tanatos

Konflikt

Każda forma aktywności psychicznej i fizycznej jest wynikiem konfliktu, ścierania się antagonistycznych sił i pragnień

Konflikt między popędami

Jednostka chce kochać, a jednocześnie niszczyć i zabijać, żyć i ginąć

Konflikt między id i superego

jednostka pragnie dać wyraz erotycznym i agresywnym popędom, a jednocześnie nie przekorczyć zakazów i spełnic wymagania moralnego, dobrego postępowania

konflikt między ego a rzeczywistością

jednostka pragnie zaspokojenia potrzeb a jednocześnie chce życ w zgodzie z otoczeniem społecznym

Rodzaje Lęku w ujęciu psychoanalizy

Lęk realistyczny, Lęk neurotyczny, Lęk moralny

Lęk realistyczny

Pojawia się wobec konkretnego zagrożenia w środowisku, jak kontakt z agresywnym zwierzęciem czy oczekiwanie na egzamin

Lęk neurotyczny

Wynika z konfliktu między popedami a wysiłkiem, by je kontrolować i w gruncie rzeczy wyraża obawę, że impulsów id nie uda się opanować, lęk przez możliwością niekontrolowanego uwolnienia energii popędowej

Lęk moralny

Lęk przez karą ze strony superego, jeśli ego okaże się zbyt słabe i impulsy id wymkną się spod kontroli, jest to lęk przed skutkami niemoralnych zachowań. Może przybrać formę poczucia winy z tego powody, że nie udaj się żyć doskonale

Nieświadomość

Nieustanne konflikty wewnetrzne wymagaja mechanizmow obronnych. Większośc życia psychicznego toczy się w nieświadomości gdzie mieszcza się wyparte wyobrażenia z wczesnego, przedwerbalnego okresu życia, wyparte wspomnienia i uzucia

Świadomość

Zawiera wszystko to, co mozna zwerbalizować i logicznie o tym mówić

Przedświadomość

To czego nie jesteśmy aktualnie świadomi ale co możemy przywołać. Podobnie jak świeże wspomnienia(np wczoraj) sa przewaznie neutralne lub pozytyw dzieki czemu nie zagrazaja samopoczuciu i sa takie jak chcemy widziec nasze zycie

Nieświadomość

Treści aktywnie wypierane, popędowe impulsy(zwlaszcza seks i agresja), oraz emozje wiazace sie z konliktem. Nie można ich łatwo przywołać. Tkwią w nieświadomosci dla naszego dobra

Id(To)

Najbardziej prymitywna struktura; całkowicie nieświadome; miejsce nieświadomych popędów; zbiornik energii psychicznej; nie podlega logice ani ograniczeniom moralnym; nie liczy sie z rzeczywistością

Ego(Ja)

częsciowo świadome; zapewnia bezpieczeństwo oraz przetrwnie organizmowi dzięki zasadzie rzeczywstości; w nieświadomej części - mechanizmy obronne

Superego(nad-Ja)

zawiera nabytr w procesie socjalizacji ideały, normy, zakazy, nakazy; sztynwe i bezwględne; w znacznej częsci nieświadome. Na celu pohamowanie impulsów id i skłonic ego do zwrocenia uwagi na cele moralne, by zmienic je nacele realistyczne

Nieświadomość Zbiorowa(Jung)

Przekonanie, ze poza świadomościa indywidualna istnieje jeszcze głębsza warstwa nieświadomosci zbiorowej. Wynik wspólnego pochodzenia

Nieświadomość Zbiorowa(Jung) - Archetypy

główne komponenty natury człowieka; należą do nieświadomości zbiorowej; są predyspozycjami do spostrzegania i interpretowania świata w określony sposób; stanowią uniwersalne wzorce lub predyspozycje dla zachowań oraz form przystosowania;

Nieświadomość Zbiorowa(Jung) - Archetypy

są wrodzone, a jednocześnie plastyczne; występują w baśniach, mitach, marzeniach, snach i wytworach psychotycznych

Przykłady Archetypów

Stary Mędrzec; Wielka Matka; Anima; Animus; Maska; Cień

Kompleksy(Jung)

Całośc obejmująca myśli, uczucia i zachowania, które dotyczą jednego tematu; koncentracja energii wokół jakiejś osoby lub aktywności

Postawy(Jung)

Typy osobowości zdeterminowane są postawami i funkcjami, dwie postawy, które wyrażają ukierunkowanie człowieka to ekstrawersja i introwersja

Ekstrawersja(Jung)

orientacja ku zewnętrznemu światu, jej wyrazem są: potrzeba wrażeń, aktywność i zaangażowanie społeczne

Introwersja(Jung)

Orientacja wewnętrzna, która wyraża się w refleksji, dociekliwość, skłonnośc do analizowania uczuć i wewnętrznych wahań,

Funkcje(Jung)

myślenie, uczucie, percepcja, intuicja

Typy(Jung)

Tworzone przez połączenie Funkcji i Postawy

Humanistyczne ujęcie osobowości(Teoria Rogersa)

Samorealizacja/samoaktualizacja; Potrzeba szacunku do siebie i do innych; Ja - idealna a Ja - realne

Humanistyczne ujęcie osobowości(Teoria Maslowa)

zaspokojenie podstawowych potrzeb jest priorytetem każdej jednostki. Dopiero po zaspokojeniu potrzeb niższego rzędu pojawia się pragnienie zaspokajania kolejnych poziomów w hierarchii potrzeb.

Potrzeby Niższego Rzędu

Inaczej potrzeby typu D(deficiency) - potrzeby fizjologiczne; potrzeby bezpieczeństwa; potrzeby przynależności

Potrzeby Wyższego Rzędu

Inaczej potrzeby typu B(being) - potrzeby uznania; potrzeby samorealizacji

Teoria Społeczno Poznawcza; Badanie osobowości w teoriach uczenia się(Watson, Skinner)

Determinizm, Warunkowanie klasyczne i instrumentalne, Nie chodzi o wiedzę, tylko o odruch warunkowy/automatyczny; osobowość to zbiór nawyków; sytuacjonizm

Teoria Społeczno Poznawcza; Teorie społecznego uczenia się(Bandura, Rotter)

Warunkowanie zastępcze; uczenie się obserwacyjne; każdy nadaje znazenie bodźcowi; wzajemny determinizm człowiek-środowisko; interakcjonizm

Pojęcie dobrostanu(Psychologia Pozytywna)

Odwołanie do dwóch tradycji filozoficznych - nurtu hedonistycznego i eudajmonistycznego

Nurt hedonistyczny(Psychologia Pozytywna)

Dobrostan to pozytywny stan psychiczny, który przejawia się wysokim poziomem satysfakcji z różnych obszarów zycia, przewagą uczuć pozytywnych nad negatywnymi i poczuciem uogólnionego szczęścia

Nurt Eudajmonistyczny(Psychologia Pozytywna)

Dobrostan wynika nie tylko z aktualnego doznawania zadowolenia, ale prede wszystkim z działania człlowieka ukierunkowanego na realizacje własnego potencjału

Koncepcja Dobrostanu Subiektywnego

Brak rozróżneinia miedzy dwie koncepcjami, ponieważ nie wskazuje się źródła dobrostanu; szczęście jest samym w sobie celem życia; określenie "subiektywny" odnosci się do tego, jak ludzie oceniają swoje życie; zawiera komponenty afektywne i poznawcze

Koncepcja Dobrostanu Psychologicznego

Samoakceptacja; pozytywne relacje. z innymi; autonomia; panowanie nad otoczeniem; cel życiowy; osobisty rozwój

Trójwymiarowa Koncepcja Dobrostanu

Dobrostan Emocjonalny, Dobrostan Psychologiczny, Dobrostan Społeczny

Cecha(Allport) - Definicja Pełna

Struktura neuropsychiczna, mająca zdolnośc dostarczania wielu funkcjonalnie równoważnych bodźców oraz inicjowania i ukierunkowania równoważnych form zachowania adaptacyjnego i ekspresyjnego

Cecha(Allport) - Definicja Ogólna

każdy wyróżniający się rys osobowości

Cechy wg Allporta

realnie istnieją; predysponują do okreslonych zachowań; odpowiadają na względną stałośc zachowania w róznym czasie i odmiennych sytuacjach; mozna identyfikować na podstawie obserwacji

Czym jest cecha?(Allport) Podział poziomy

Cechy Tworzą organizację hierarchiczną(uporządkowaną). W podziale poziomym - Dzięlą się na cechy wspólne(nomotetyka) i indywidualne(idiografia)

Czym jest cecha?(Allport) Podział pionowy

Cechy ogólne i Cechy szczegółowe. Od ogólnych Dyspozycje dominujące -> dyspozycje zasadnicze(główne) ->cechy wtórne

Dyspozycje dominujące

2-3 cechy widoczne w każdej reakcji, zachowaniu osoby - bardzo ogólne

Dyspozycje zasadnicze(główne)

około 5-10 cech

cechy Wtórne

Przejawami dyspoyzjcji zasadniczych i są bardzo szczegółowe, nieskończona liczba

Cechy intencjonalne

odzwierciedlają przede wszystkim główne sposoby sytuowania się jednostki względem przyszłości i jako takie selekcjonują bodźce, hamują pewne zachowania a forują inne, wiele wspolnego z rozwojem w wieku dojrzałym

Dojrzałośc osobowości(Allport)

Poszerzanie zasięgu ja; serdeczne kontakty z ludźmi; poczucie bezpieczenstwa emocjonalnego i samoakceptacja; realizm; obiektywizacja samego siebie; jednocząca filozofia życia

Raymond Cattell - Analiza Czynnikowa

Osobowośc jest tym, co pozwala przewidzieć, co dana osoba zrobi w danej sytuacji; odwołał się do danych L, S, T - metoda indukcyjna = najpierw okdrywanie rzeczywistosci, a potem tworzenie teorii

Analiza Czynnikowa(Cattell)

Z pozyskanych danych(cechy powierzchowne) na podstawie analizy czynnikowej("zbiera" w zwiazki cechy powierzchowne) wyłonił 16 czynników, które uznał za cechy źródłowe

16 czynnikowy kwestionariusz osobowości Cettella

Opublikowany po raz pierwszy 1949 16PF(wersja A i B po 240 itemów). Piąte wydanie 16PF z 93 tylko w jednej wersji 185 pozycji.

Koncepcja Proprium(Allport)

Poczuie własnego ciała(wiek 1); Poczucie tożsamości(2); Szacunek do siebie(3); Rozszerzenie ja(4-6); Obraz własnej osoby(4-6); Ja jako nośnik racjonalności(6-12); Dążenie osobiste(12+); Samoświadomość(Dor)

Skale 16PF Cattella - Czynniki Pierwszego Rzędu

A- Schizotymia, A+ Cyklotymia; B- Niska Inteligencja, B+ Wysoka Inteligencja; C- Skłonność do neurotyzmy, C+ Silne Ego; E- Submisja, E+ Dominacja

Skale 16PF Cattella - Czynniki Pierwszego Rzędu(F-L))

F- Desurgencja(introwersja) F+ Surgencja(ekstrawersja); G- Niskie Superego, G+ Wysokie Superego; H- Nieśmiałość, H+ Śmiałość; I- Brak wrażliwości I+ Wrażliwość; L- Brak Podejrzliwości, L+ Paranoidalna Podejrzliwość;

Skale 16PF Cattella - Czynniki Pierwszego Rzędu(Q1-Q4))

Q1-Konserwatyzm, Q1+Radykalizm; Q2-Zależność od grupy, Q2+Niezależna Samowystarczalność; Q3-Słaba samokontrola, Q3+Silna samokontrola emocji i zachowania; Q4-Niskie Napięcie ergiczne, Q4+Wysokie napięcie ergiczne

Skale 16PF Cattella - Czynniki Drugfiego Rzędu

Ekstrawersja, Niepokój, Twardość Myślenia, Niezależność, Samokontrola

Skale 16PF Cattella - Czynniki Pierwszego Rzędu(M-O)

M- Konwencjonalność, M+ Niekonwencjonalność; O-Spokojna Ufność, O+Skłonnośc do obwiniania siebie

Strategie W Sposobie Identyfikacji Cech

Podejście Leksykalne i Podejście Kwestionariuszowe

Podejście Leksykalne(Hipoteza leksykalna)

Różnice indywidualne zapisane są w wielu językach

Wielka Piątka

Należy łączyć z ujęciem leksykalnym, w którym model pięciu czynników został odkryty i wstępnie zweryfikowany

Składowe Modelu Wielkiej Piątki

Uniwersalna Struktura Osobowości. NEU - Neurotyczność, EKS - Ekstrawersja, OTW - Otwartość na Doświadczenie, UGD - Ugodowość, SUM - sumiennośc

Pięcioczynnikowy Model Osobowości

Dotyczy modeli wypracowanych w ujęciu kwestionariuszowym. Klasyczną metodą kwestionariuszową do pomiaru pięciu cech osobwości jest NEO-PI-R. Współczesa metodą jest BFI-2

NEU - Neurotyczność

Wymiar odzwierciedlający przystosowanie emocjonalne - emocjonalne niezrównoważenie. Oznacza podatnośc na doswiadczanie negatywnych emocji tj strach, zmieszanie, niezadowoloenie, gniew, poczucie winy oraz wrażliwość nad stres psychologiczny

EKS - Ekstrawersja

Wymiar charakteryzujący jakośc i ilośc interakcji społecznych oraz poziom aktywności, energii i zdolnośc do odczuwania pozytywnych emocji.

OTW - Otwartość(na doświadczenie)

Wymiar opisujący tendencje jednostki do poszukiwania i pozytywnego wartościowania doświadczeń życiowych, tolerancję wobec nowości i ciekawość poznawcza

SUM - Sumienność

Wymiar opisujacy stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji jednostki w działaniach zorientowanych na cel(opisuje stosunek człowieka do pracy). Czasami określana jako "wola dążenia do osiągnięć"

UGD - Ugodowość

Wymiar opisujący pozytywne vs negatywne nastawienie jednostki do innych ludzi, orienatcje interpersonalną przejawiającą się w altruoizmie vs antagonizmie, doświadczanych w uczuciach myślach i działaniu

Wady Podejścia Kategorialnego

Nadmierne współwystępowanie różnych zaburzeń osobowości; Arbitralne i niestabilne progi diagnostyczne; Niedostateczne podstay naukowe; Brak powiązań z empirycznie zweryfikowanymi psychologicznymi modelami osobowości

Podejście Kategorialne

Zgodnie z kategorialnym podejściem do zaburzeń osobowości, każde zaburzenie jest osobną kategorią diagnostyczną

Podział Klasyfikacjii Zaburzeń Osobowości

DSM i ICD

DSM

Diagnostic and Statistical Mannuak of Mental Disorder

ICD

International Statistical Classification of diseases and Related Health Problem

Zaburzenia wg ICD-10

Paranoiczne, Schizoidalne, Dyssocjalne, Chwiejno-emocjonalne, Histrioniczne, Anakastyczne, Lekliwe, Zależne, Bliżej nieokreślone

Podejście Dymensjonalne

Diagnoza w ujęciu dymensjonalnym - różnica pomiędzy zdrową i zaburzoną osobowością jest jedynie ilościowa. Istnieje duże wsparcie empiryczne dla zastosowania dymensjonalnego podejścia w klasyfikacji zaburzeń osobowości.

Diagnoza Hybrydowa w DSM-V

Kryterium A i Kryterium B

Kryterium A w Diagnozie Hybrydowej(DSM-V)

Dotyczy nieprawidłowości funkcjonowania osobowości w dwóch sferach - intrapsychicznej(self) i interpersonalnej

Strefa Intrapsychiczna(self)

Obejmuje tożsamość oraz kierowanie sobą

Strefa interpersonalna

Obejmuje empatię oraz bliskość

Kryterium B w Diagnozie Hybrydowej(DSM-V)

opeira sie na nowym modelu patologicznych cech osobowości i dotyczy wystapienia jednej lub więcej patologicznych cech z katalogu 25 cech-aspektów, które są zgrupowane w pięciu ogólnych czynnikach(domenach)

Diagnoza Hybrydowa w DSM-V

PID-5 - kwestionariusz do pomiaru 25 aspektów cech DSM-V. Zaburzenia osobowości w sekcji III DSM-V; Antyspołeczna, unikająca, z pogranicza(borderline), narystyczna, obsesyjno-kompulsywna, schizotypowa

Anankastyczność

Odzwierciedla silne skupienie na własnych sztywnych standardach doskonałości oraz/lub dobra i zła, a także na kontrolowaniu włąsnego(oraz innych) zachowania w celu dostosowania(zapewnienia zgodności) do swoich, szczegółowo określonych wzorców

HEXACO

Honesty/Humility - uczciwość/pokora; Emotionality - emocjonalność; eXtraversion - ekstrawersja; Agreedeableness - ugodowość; Conscientiousness - sumienność; Openess to experience - otwartość na doświadczenia

Honesty/Humuliuty(uczciwość/pokora)

Szczerość, sprawiedliwość, unikanie chciwości, skromność

Emotionality(emocjonalność)

Strach, Lęk, Zależność, Sentymentalność

eXtraversion(ekstrawersja)

Ekspresyjność, Smiałość społeczna, Towarzyskość, Żwawość

agreeableness(ugodowość)

Skłonność do przebaczenia, Uprzejmość, Elastyczność, Cierpliwość

Conscientiousness(Sumienność)

Organizacja, Pracowitość, Perfekcjonizm, Rozwaga

Openess to Experience(Otwartość na doświadczenia)

Wrażliwość estetyczna, Dociekliwość, Kreatywność, Niekonwencjonalność

Czy HEXACO to tylko dodanie HH?

Nie! Neurotyczność = brak skłonności do doświadczania gniewu oraz uwzględnienie sentymentalności. Ugodowość = usunięte aspekty związane z moralnością, a włączono skłonność do doświadczania gniewu, wrogość i niecierpliwość.

HEXACO a Altruizm

Altruizm odwzajemniony: uczciwość - pokora + ugodowość; Altruizm krewniaczy - emocjonalność

HEXACO - Wady

Brak ortogonalności; pozbawienie neurotyczności klinicznego sensu; w słownikach, systematycznie replikują się tylko trzy czynniki: ekstrawersja, ugodowość i sumienność

HEXACO i Ciemna Triada Osobowości

Ciemna Triada Osobowości = psychopatia+makiawelizm+narcyzm. Niemalże idealna korelacja międyz latentną uczciwością-pokorą a ciemną triadą

System Wartości wg Rokeacha

Ostateczne(najważniejsze, ponadsytuacyjne ludzkie cele) i Instrumentalne(sposoby postępowania)

Prblemy Systemu Rokeacha

Nie wywodzi się z żadnej teorii; Porządkowy charakter skali; Ipsatywność; Brak możliwosci oceny rzetelności

Wartości Schwartza

1. Są przekonaniami 2. Dotyczą godnych pożądania celów 3. Przekraczają konkretne sytuacje 4. Kierują selekcją i oceną zachowań 5. Są uporządkowane wg ważności

Katalog Wartości Schwartza

Przekraczanie siebie; Otwartość na zmiany; Zachowawczość; Umacnianie siebie

Otwartość na siebie(Schwartz)

Kierowanie sobą w mysleniu; Kierowanie sobą w działaniu; Stymulacja; Hedonizm

Umacnianie siebie(Schwartz)

Hedonizm, Osiągnięcia, Władza nad ludźmi, Władza nad zasobami, Prestiż

Zachowawczość(Schwartz)

Prestiż, Bezpieczeństwo osobiste, Bezpieczeństwo społeczne, Przystosowanie do reguł, Przystosowanie do ludzi, Pokora

Przekraczanie siebie(Schwartz)

Pokora, Życzliwość-Niezawodność, Życzliwość - Troskliwość, Uniwersalizm społeczny, Uniwersalizm ekologiczny, Uniwersalizm-tolerancja

Pomiar Wartości - Portrait Values Questionaire(PVQ)

Mierzy wartości w sposób pośredni; nie zakłada, że ludzie mają wyraźnie wyartykułowane wartości i ich hierarchie; zadaniem badanych porównanie społeczne i porównywanie opisyanej osoby do siebie; skala odpowiedzi niesymetryczna

Kołowy MOdel Metacech Osobowości

Metacechy alfa i beta są ortogonalne; Przeciwne bieguny metacech zawierają nową jakość psycholog, która wykracza poza proste przeciwności; wymiary alfy i bety stanowi macierz, w której mozna zlokalizowac inne metacechy jakw moelem kołowym