paremie od E do I

ex maleficio non oritur contractus

z bezprawnego działania nie powstaje zobowiązanie umowne

facultas alternativa

upoważnienie przemienne; taka sytuacja, że od chwili powstania zobowiązania istnieje tylko jedno świadczenie; jednocześnieprawo pozwala zwolnić się dłużnikowi z takiego zobowiązanie poprzez zaoferowanie czegoś innego

fas

prawo (godziwość i niegodziwość); najszersze pojęcie prawa, zawierające w sobie prawo boskie i naturalne

fiscus non erubescit

urząd skarbowy żąda tego co mu należne

fur

złodziej

fur semper moram facere videtur

złodziej zawsze pozostaje w zwłoce (językowo kradzieży); świadczenie od momentu wykonania czynu niedozwolonego jest wymagane

hereditas

spadek, dziedziczenie

hominum causa omne ius constitutum sit

wszelkie prawo powinno być stanowione ze względu na ludzi

ignorantia iuris nocet

nieznajomość prawa szkodzi

impossibilium nulla obligatio est

zobowiązanie o niemożliwość jest nieważne; jeśli zobowiązanie jest niemożliwe do wypełnienia, to staje się ono nieważne

in ius vocatio

wezwanie do sądu

in legibus magis simplicitas quam difficultas placet

w ustawach lepsza jest prostota niż zawiłość; nie należy poprzez interpretację wybierać rozwiązań zawiłych- w tworzeniu ustaw należy się kierować prostotą i komunikatywnością

inter arma silent leges

w czasie wojny prawa nie obowiązują

interprellatio

wezwanie do spełnienia świadczenia

iudices electionis custodes

sędziowie kustoszami wyborów

iura in re aliena

prawo na rzeczy cudzej; częściowe ograniczenie uprawnień właściciela na rzecz innych osób

iura vigilantibus, non dormientibus prosunt

prawa służą osobom starannym a nie zaniedbującym;

Iuri operam daturum prius nosse oportet, unde nomen iuris descendat. Est autem a iustitia appellatum

Ten, kto chce zajmować się prawem powinien w pierwszej kolejności wiedzieć, skąd pochodzi słowo prawo, a jest tak nazywane od sprawiedliwości

iuris praecepta sunt haec: honest vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere

nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, oddać każdemu to, co mu się należy

ius acquisitum

prawo do nabywania rzeczy

ius appellationis

uprawnienie do wniesienia środka zaskarżenia (w procesie cywilnym)

ius avocandi

uprawnienie do odwołania się do sądu

ius cavendi

uprawnienie do podjęcia działań prewencyjnych

ius civile

prawa cywilne

ius civile vigilantibus scriptum est- nec stultis solere succurri

prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych- nie ma zwyczaju, ażeby przychodzić z pomocą głupim

ius coercendi

uprawnienie do karania

ius cogens

norma prawna bezwzględnie wiążąca; nie może być wolą stron wyłączone lub ograniczone

ius disponendi

uprawnienie do korzystania z rzeczy; prawo rozporządzania rzeczą

ius dispositivum

norma prawna względnie obowiązująca; ich zastosowanie może być wolą stron wyłączone lub ograniczone (sformułowanie "chyba, że postanowiono inaczej")

ius est ars bonu et aequi

prawo jest sztuką to, co dobre i sprawiedliwe; wartość dobra i słuszność stanowią dla prawa wartości fundamentalne i powinno być stoswane z ich uwzględnieniem

ius et fraus numaquam cohabitant

prawo i podstęp nigdy nie mogą ze sobą współistnieć; jeśli ktoś działa podstępnie, to nie może korzystać z ochrony prawnej

ius freundi

prawo do pobierania pożytków, czerpania korzyści z posiadanej własności

ius generalne

prawo powszechne

ius gentium

prawo międzynarodowe; reguły regulujące relacje między narodami

ius in personam

uprawnienie przysługujące względem konkretnej osoby (dłużnika) występujące stosunkach zobowiązaniowych

ius in rem (re)

uprawnienie względem rzeczy, skutecznie względem wszystkich osób, które je naruszają, przysługuje właścicielowi

iustitia

sprawiedliwość

ius naturale est, quod natura omnia animalia docuit

prawo naturalne to takie, którego natura uczy wszelkie stworzenia

ius naturae

prawo naturalne, przyrodzone

ius positivum

prawo pozytywne, stanowione

ius possidendi

prawo do posiadania i faktycznego władania obiektem

ius

prawo; synonim prawa w ogóle, jako idea prawa

ius privatum

prawo prywatne; zadaniem tego prawa jest ochrona interesu jednostek i regulacja stosunków między nimi

ius provocationis

uprawnienie do wniesienia środka zaskarżenia (w procesie karnym)

ius publicum

prawo publiczne; zadaniem tego prawa jest ochrona interesu publicznego

ius publicum privatorum pactis mutari non potest

prawo publiczne nie może zostać zmienione przez prawo prywatne

ius quod ad personas pertinet

prawa dotyczące osób

ius sanguinis

prawo krwi (obywatelstwo)

ius soli

prawo ziemi (obywatelstwo)

ius speciale

uprawnienia o charakterze szczególnym

ius superius

rozstrzygnięcie sądu

ius utendi

uprawnienie do użytkowania rzeczy

iustitia commutativa

sprawiedliwość wyrównanwcza; zakłada kompensowanie braków tym, którzy są słabsi

iustitia distributiva

sprawiedliwość rozdzielcza; polega na równym traktowaniu i przydzielaniu dóbr

iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi

sprawiedliwość jest określoną stała wolą rozdzielania każdemu tego, co mu się należy

in dubio contra proferentem

w przypadku wątpliwości rozstrzyga się na niekorzyść tego, które tę wątpliwość wywołał

in ambiguitas contra stipulatorem

w przypadku wieloznaczności na niekorzyść wierzyciela

in contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis

w umowach w sposób milczący zawarte jest to, co odpowiada (dobrym) zwyczajom i obyczajom

in conventionibus contrahentium voluntatem potius quam verba spectari placuit

w umowach uwzględnia się bardziej wolę stron niż słowa; jeśli interpretujemy umowę pierwszeństwo ma uwzględnienie woli kontrahentów nad dosłownym brzmieniem umowy

ius in re aliena

prawa na rzeczy cudzej

inter vivos

czynności prawne, które wywołują skutki za życia wykonującego daną czynność

favor testamenti

jeżeli jest wątpliwośc co do tego, czy testament jest ważny, czy nie, to wybiera się zachowanie sprzyjające ważności testamentu

in testamentis plenius voluntates testantium interpretamur

w testamentach dokonujemy interpretacji w oparciu o możliwie najpełniejszą wolę testatora

falsa causa non nocet

błędne opisanie przyczyny, motywu nie szkodzi

falsa demonstratio non nocet

błędne oznaczenie nie szkodzi

ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat

ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto przeczy

exceptio

zarzut

iudex suspectus

sędzia budzący wątpliowści

iudex inhabilis

sytuacja, w której nie ma wątpliwości, że sędzia musi być wyłączony z rozstrzyganej sprawy

iura novit curia

sąd zna prawo

iudicis est ius dicere non dare

sprawą sędziego jest stosować prawo, a nie je tworzyć

in dubio pro reo

niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego

in dubio semper id, quod minus est, debetur

w przypadku wątpliwości zawsze wymierzamy mniej, a nie więcej

iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit

sędzia nie zasądzi więcej niż tyle, ile sam powód się domagał