paremie od L do O

lege non distinguente nec nostrum est distinguere

gdy ustawa nie rozróżnia, nie do nas należy rozróżnianie

lex aeterna

prawo wieczne, niedostępne dla ludzkiego rozumu

lex aquilia

prawo rzymskie, które zapewniało odszkodowanie właścicielom mienia uszkodzonego z winy innej osoby; prawo to chroniło rzymskich obywateli przed niektórymi formami kradzieży, wandalizmu i zniszczenia mienia

lex contractus

prawo właściwe dla umowy, której dotyczy postępowanie

lex divina

boskie prawo pozytywne, zawarte w Piśmie Świętym i nauce Kościoła

lex domicilii

prawo miejsca zamieszkania

lex fori

prawo obowiązujące w miejscu, gdzie sąd rozstrzyga spór

lex humana

prawo ludzkie, musi być zgodne z prawem natury

lex imperfecta

prawo niedoskonałe; norma pozbawiona sankcji

lex iniusta non est lex

niesprawiedliwe prawo nie jest żadnym prawem; wyrażenie to jest wyrazem prawa naturalnego, uznającego, że włada nie jest uprawniona, jeśli nie jest dobra i słuszna

lex loci actus

prawo obowiązujące w miejscu, gdzie czynność została dokonana

lex loci celebrationis

prawo obowiązuje w miejscu, gdzie została dokonana uroczysta czynność

lex loci contractus

prawo miejsca zawarcia umowy

lex minus quam perfecta

norma prawna opatrzona sankcją represyjną;

lex non praecipit inutilia

do ustawy nie włącza się tego, co nieużyteczne

lex patriae

prawo ojczyste; dla osoby fiz. w prawie prywatnym międzynarodowym, prawo ojczyste to takie, którego jest ona obywatelem

lex perfecta

norma prawna opatrzona sankcją nieważności; jeżeli przy dokonywaniu określonej czynności prawnej nie zostanie zachowana odpowiednia forma, to nie wywołuje ona skutków prawnych

lex plus quam perfecta

norma prawna opatrzona sankcją represyjną oraz nieważności; postępowanie sprzeczne z tym czego nakazuje lub zakazuje spotyka się ze ściganiem przez odp. organy, a same skutki zostaną cofnięte

lex posterior derogat legi priori

ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą; reguła kolizyjna

lex posterior generali non derogat legi priori speciali

norma późniejsza ogólna nie uchyla normy wcześniejszej szczególnej

lex

prawo, reguła, zasada; dotyczy prawa powstałego z mocy decyzji organu prawotwórczego

lex rei sitae

prawo miejsca położenia rzeczy

lex retro non agit

prawo nie działa wstecz

lex retro agit in mitius

ustawa działa z mocą wsteczną, jeżeli ma to charakter łagodzący

lex prospicit, non rescipit

prawo patrzy w przyszłość, nie przeszłość

lex semper intendit, quod convenit rationi

ustawa zawsze zmierza do tego, co jest zgodne z rozumem, wyraża pojęcie racjonalnego prawodawcy

lex specialis derogat legi generali

ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną

lex superior derogat legi inferiori

ustawa o wyższej mocy prawnej uchyla ustawę o niższej mocy prawnej

lucrum cessans

utracony zysk/korzyść

machina computatoria efficientior est quam abacus

komputer jest efektywniejszy od liczydła

male iure nostro uti non debemus

nie powiniśmy czynić ze swojego prawa złego użytku

maleficium

zło, występek

mora creditoris = mora accipienti

zwłoka wierzyciela= zwłoka upoważnionego do przyjęcia świadczenia

mora debitoris = mora solvendi

zwłoka dłużnika= zwłoka zobowiązanego do świadczenia

mora ex rei fit

zwłoka wynika z kontekstu sytuacji;

mora

zwłoka, nieykonanie swojego obowiązku w wymaganym terminie

nasciturus

dziecko poczęte, lecz nienarodzone

nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur

dziecko poczęte traktuje się jak już narodzone ilekroć chodzi o jego korzyść

necessitas non habet legem

konieczność nie zna prawa

nemo

nikt

nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet

nikt nie może przenieść na drugą osobą więcej uprawnień, aniżeli sam posiada

non omne quod licet, honestum est

nie wszystko, co dozwolone, jest godziwe

non valere, si convenerit, ne dolus praestatur, hoc enim bonae fidei iudicio contarium est

nie obowiązuje postanowienie umowne, które wyłącza odpowiedzialność za winę umyślną

nulla poena sine lege

nie ma kary bez ustawy

nullum crimen sine lege

nie ma przestępstwa bez ustawy

nullum crimen sine poena

nie ma przestępstwa bez kary

obligare

obowiązywanie

obligatio/obligationes

zobowiązanie/zobowiązania; stosunek prawny między wierzycielem a dłużnikiem

obligatio alternativa

zobowiązanie, w ramach którego dłużnik od początku może wybrać pomiędzy co najmniej jednym ze wsposobów wykonania swoich obowiązków

obligatio civilis

obowiązki/zobowiązania cywilne, mogą być dochodzone za pomocą actio in personam

obligatio est vinculum iuris

zobowiązanie jest węzłem prawnym

obligatio ex contarctu

zobowiązanie na podstawie umowy; odpowiedzialność kontraktowa

obligatio ex delicto

zobowiązanie na podstawie czynu niedozwolonego (odpowiedzialność deliktowa); źródłem zobowiązania jest dopuszczenie się czynu niedozwolonego

obligatio ex lege

zobowiązanie powstające z mocy obowiązującego prawa

obligatio in solidum

wzajemne poręczenie za długi ("jeden za wszystkich" w sytuacji dochodzenia długów spomiędzy poręczycieli)

obligatio naturalis

zobowiązanie naturalne, pozbawione możliwości przymusowego dochodzenia świadczenia przez wierzyciela, ale spełnienie traktowano jako należne

obligatio pro rata

każdy dłużnik odpowiada wyłącznie za swój ułamek zobowiązania

obligatio quasi ex contractu

zobowiązanie podobnie jak z umowy; zobowiązanie od początku nie jest umową, ale w ocenie jego skutków już tak

obligatio quasi ex delicto

zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego; odpowiedzialność niezależna od winy, mająca służyć interesowi poszkodowanego

omnis definitio in iure civili periculosa est; parum est enim ut non subverti posset

wszelka definicja jest w prawie obywatelskim niebezpieczna, gdyż rzadko kiedy nie można jej podważyć

mala fides

zła wiara

mortis causa

czynności na przypadek śmierci

novissima voluntas servatur

znaczenie ma testament sporządzony najpóźniej

nemo iudex sine actor

nie ma sędziego bez powoda

ne bis in idem

nie można być karanym dwukrotnie za to samo przestępstwo

nemo tenetur se ipsum accusare

nikt nie może być zobowiązany do tego, by sam się oskarżył

non debet actori licere, quod reo non permittur

nie powinno być dozwolone powodowi to, czego nie pozwala się pozwanemu

nemo est iudex in propria causa

nikt nie może być sędzią we własnej sprawie

nemo simul actor et iudex

nikt nie jest jednocześnie powodem i sędzią

ne ultra petita

nie można więcej zasądzić od pozwanego, niż domagał się powód