polski...

archetyp

wzorce z mitów, opowieści, legend np. Prometeusz – archetyp buntownika, dobroczyńcy

dytyramb

pieśń liryczna ku czci Dionizosa śpiewana przez chór

topos

motyw

sacrum

sfera świętości, wszystkiego duchowego

profanum

sfera ziemska, wszystkiego materialnego

kalokagatia

połączenie dobra z pięknem, idealna cecha człowieka według Greków

mit

opowieść o bohaterach, bogach, herosach, często tłumacząca jakieś zjawisko przyrodniczne np pory roku, występują liczne symbole

kosmogonia

część mitologii o wyobrażeniach o powstaniu świata, zjawisk naturalnych itp

teogonia

część mitologii o kwestii pochodzenia bogów i herosów

heksametr

rodzaj wiersza zbudowanego z 6 stop, cecha stylu homeryckiego

iloczas

różnicowanie długości trwania sylab lub głosek, cecha stylu homeryckiego

zasada decorum

harmonijne połączenie wszystkich elementów dzieła, występuje w tragediach

mimesis

naśladowanie, odwzorowywanie prawdziwego życia w sztuce

anakreontyk

wierszowany utwór literacki o tematyce biesiadnej, wesołej, sławiący uroki życia, opowiadający o miłości w sposób żartobliwy

tautologia

połączenie wyrazów o tym samym znaczeniu lub konstrukcja, w której człony gramatycznie niepowiązane ze sobą oznaczają to samo.

motywy wanitatywne, vanitas

motyw marności i przemijania, cierpienie jako nieodłączny element egzystencji

teodycea

gałąź teologii zajmująca się problemem, jak pogodzić istnienie dobrego, miłosiernego Boga z istnieniem zła

apokalipsa

oznacza objawienie, ujawnienie, wygrana chrystusa nad szatanem, opis proroctwa dotyczącego dnia ostatecznego

cechy stylu homeryckiego

patos, heksametr, iloczas, drobiazgowość opisów np opis egidy, epitety stałe (Dzeusa Egidodzierżcy)

cechy eposu 1

ukazywanie dziejow legendarnych, bohaterow i wydarzen historycznych (wojna trojanska),

cechy eposu 2

obecność bohatera zbiorowego (grecy i trojanie)

cechy eposu 3

dwupłaszczyznowość akcji (nachodzenie na siebie świata bogów i ludzi, osuzkanie hektora przez atene)

cechy eposu 4

narrator 3 osobowy, ktory zachowuje dystans wobec swiata przedstawionego, ale ujawnia sie w zwrotach do odbiorcy

cechy eposu 5

inwokacja na poczatku utworu- rozbudowana apostrofa (do muzy)

cechy eposu 6

długie rozbudowane opisy (opis egidy)

cechy eposu 7

napisany wierszem (tu heksametrem)

cechy stylu biblijnego

alegoryczność, paralelizm składniowy, patos, nieokreślony czas i miejsce

bohater tragiczny cechy

jednostka szlachetna, fatum (życiem rządzi los od ktorego nie mozna uciec), hamartia (wina tragiczna, niezawiniona, zbrodnia nieświadoma), tragiczne zbłądzenie (błędne rozpoznanie sytuacji), hybis (pycha), katastrophe (działania prowadza do klęski)

zasada trzech jedności

czas-nie przekracza doby, miejsce-to samo miejsce (dziedziniec palacowy), akcja-jeden wątek (konfllikt antygony i kreona)

budowa tragedii

chór, prologos, parodos, epeisodiony, stasimony, exodos, 3 jednosci, decorum, fatum, katastrophe

cechy przypowieści

krótka, ograniczona fabuła, schematyczne postaci, brak określonego czasu i miejsca akcji, uniwersalizm, obecność alegorii i symboli

bogowie greccy

uranos i gaja, kronos i reja, zeus itd

aurea mediocritas

złoty środek, w życiu należy cenić rozum, wybierać rozwiązanie pośrednie, pomiędzy nadmiarem a niedomiarem

non omnis moriar

nie wszystek umrę, "będe zyl w swoich dzielach", sztuka jako sposób na nieśmiertelność, pozostawienie po sobie śladu

sapere aude

miej odwagę być mądrym, dojrzałość (?)