postaci leku roślinnego

perkolacja

1. wielkość cząstek surowca: 1,6 mm. 2. proces przepływu wody przez stałe podłoże, który powoduje wymywanie lub strącanie substancji. W przypadku ekstrakcji, z ciała stałego wymywa się określone związki chemiczne ciągłym lub periodycznie zmienianym strumieniem rozpuszczalnika. Jest to metoda stosowana między innymi w farmacji do otrzymywania wyciągów roślinnych i nalewek. Proces perkolacji pozwala na całkowite wytrawienie surowca, wytworzenie preparatów zagęszczonych oraz pozwala na zmniejszenie

Maceracja wielostopniowa

Wytrawianie prowadzi się w kilku etapach stosując jednorazowo tylko część rozpuszczalnika. maceracja wielokrotna – wytrawianie surowca podzielonymi porcjami rozpuszczalnika maceracja stopniowa – wytrawianie surowca z osobna poszczególnymi składnikami złożonego rozpuszczalnika, np. gdy rozpuszczalnikiem jest mieszanina wody i alkoholu, najpierw wytrawia się surowiec alkoholem, a następnie wodą i uzyskane wyciągi miesza się.

Maceracja jednostopniowa - rodzaje

1. maceracja prosta (statyczna) 7-10 dni 2. maceracja z mieszaniem (dynamiczna) 3. maceracja wibracyjna 4. maceracja ultradźwiękowa (małe ilości - 20kHz, duże 50-100 kHz) 5. turboekstrakcja (ekstrakcja wirowa) 15 minut 6. dygestia

alkoholatury

preparat roślinny, otrzymywany poprzez wytrawienie surowego surowca roślinnego etanolem o stężeniu 80–95° (procent objętościowych). Alkoholatury otrzymuje się metodą maceracji alkoholem w ilości od 80 do 120% masy surowca. Świeżo sporządzony preparat jest nietrwały, ze względu na obecne w nim aktywne enzymy roślinne, mogące rozkładać cenne składniki wyciągu. Z tego względu surowce roślinne stabilizuje się, ogrzewając je krótko we wrzącym etanolu - są to intrakty

reperkolacja

Służy do otrzymywania wyciągów płynnych przy małym użyciu rozpuszczalnika. Eliminuje proces zagęszczania perkolatu, który jest konieczny do uzyskania wymaganego stosunku wyciągu do surowca (1:1). Metodą tą od razu przygotowuje się wyciągi w stosunku 1:1. Proces polega na wytrawieniu świeżego surowca rozpuszczalnikiem zawierającym pewną ilość ciał czynnych i zbieranie pierwszych frakcji najbogatszych w ciała ekstrahowane. Surowiec dzieli się na 3 części (50, 30, 20 części) i każdą wytrawia się os

dygestia

wytrawianie surowców roślinnych w podwyższonej temp. (30-50oC). Można ją stosować tylko wówczas gdy substancje czynne nie ulegają rozkładowi w tych warunkach

maceracja wielokrotna

najczęściej stosowana jest maceracja podwójna (surowiec zlewamy na 3-4 dni połową rozpuszczalnika, po tych dniach zlewamy i wyciskamy i zalewamy ponownie). Zasada maceracji wielokrotnej polega na kilkakrotnym uzyskaniu maksymalnej różnicy stężeń między surowcem a rozpuszczalnikiem.

maceracja stopniowa

zasada tej maceracji polega na wytrawianiu surowca z osobna poszczególnymi składnikami złożonego rozpuszczalnika lub na kolejnym stosowaniu rozpuszczalnika o różnym stężeniu

maceracja z mieszaniem

zaletą jest znaczne skrócenie czasu wytrawiania, stosuje się zazwyczaj macerat obrotowy lub obiegowy (stale przepompowuje się macerat pobierając go z dołu i wyprowadzając z górnej części).

maceracja wirowa

maceracja i perkolacja są metodami czaso- i pracochłonnymi. Wykorzystuje się więc w tej ekstrakcji siłę odśrodkową stosując wirówkę filtracyjną. Wirówka taka posiada perforowany bęben obracający się z szybkością 1400obrotów/min. ułożony na bawełnianym płótnie filtracyjnym. Z baku maceracyjnego doprowadza się surowiec tak aby tworzył 2cm warstwę na bębnie. Rozpuszczalnik po przejściu przez wirówkę za pomocą pompy jest przetłaczany do zbiornika wyciągowego i ewentualnie wraca do wirówki

maceracja ultradźwiękowa

pod wpływem naddźwiękowania następuje silniejsze rozdrobnienie i rozpulchnienie cząstek surowca. Tym tłumaczy się fakt, że stopień wytrawienia surowca wzrasta proporcjonalnie do zastosowanej mocy akustycznej i czasu naddźwiękowania. Preparaty galenowe poddawane działaniu fal ultradźwiękowych wykazują lepsze właściwości organoleptyczne, lepszą trwałość niż preparaty przygotowane innymi metodami.

maceracja w podwyższonym ciśnieniu i temp

zaletą jest to, że unieczynnia się enzymy. Na skalę przemysłową prowadzona jest w autoklawie zaopatrzonej w płaszcz grzejny. W autoklawie można stosować wyższą temp. wytrawiania od temp. wrzenia rozpuszczalnika.

Wyciąg, ekstrakt

agęszczony preparat roślinny, otrzymywany poprzez wytrawienie roślinnego surowca rozpuszczalnikiem, na przykład wodą bądź etanolem i ich mieszaninami, a następnie odpowiednie zagęszczenie. Jest to rodzaj leku galenowego.

wyciągi płynne

podobne do nalewek. Zawartość substancji leczniczej jest wyższa, taka sama jak w surowcu (1:1)

wyciągi gęste

1. mają postać gęstej, plastycznej lub półplastycznej masy o zawartości wody do 30%. 2. otrzymywane metodą ekstrakcji bateryjnej.

wyciągi suche

1. mają konsystencję sypkiego proszku, dopuszczalna zawartość wody wynosi nie więcej niż 5%. 2. wytrawianie metodą pekolacji, w tym dwustopniowej 3. odparowanie w wyparkach do konsystencji syropu: 60-85% suchej masy 4. całkowite odparowanie w suszarkach próżniowych, próżniowej suszarce walcowej, suszarce rozpyłowej (dodatek syropu skrobiowego, celulozy, skrobi, mannitolu, glukozy - ograniczenie higroskopijności 5. badania: tożsamości, zawartości substancji czynnych, strat po suszeniu, popiołu, z

wyciągi płynne - otrzymywanie

Wyciągi płynne otrzymuje się metodą dwustopniowej perkolacji. 1. etap - zbiera się płyn wyciągowy w ilości 85% masy wytrawianego surowca i odstawia. 2. etap - prowadzi się perkolację do zupełnego wyczerpania surowca, stosując taką ilość rozpuszczalnika jak okaże się niezbędna. 3. Płyn wyciągowy otrzymany w drugim etapie perkolacji zagęszcza się do objętości odpowiadającej 15 częściom wagowym zastosowanej masy surowca roślinnego i miesza z pierwszą częścią perkolatu tak, aby została zachowana pro

Roztwory lecznicze - solutiones medicinales

są płynną postacią leku przeznaczoną do stosowania wewnętrznego lub zewnętrzne-go, otrzymaną przez rozpuszczenie jednej lub kilku substancji leczniczych w odpowiednim rozpuszczalniku lub mieszaninie rozpusz-czalników. Tworzą homogenny układ molekularnie rozproszonych cząstek w określonym rozpuszczalniku

preparaty z roślin świeżych

1. soki 2. soki stabilizowane 3. alkoholatury

soki (Succi)

1. wyciskanie - wysokociśnieniowa prasa hydrauliczna, 2. przesączanie, odwirowanie cząstek zanieczyszczeń mechanicznych 3. klarowanie a) soki termolabilne - na zimno b) w podwyższonej temperaturze - krótkotrwałe ogrzanie do temp. 80C c) soki owocowe (z pektynami) - przy użyciu enzymów hydrolizujących (esteraza, glikozydaza) d) ultrafiltracja, odwrócona osmoza - możliwość zagęszczenia produktów, czyste mikrobiologicznie 4. sączenie 5. trwałość - 6-12 msc, po otwarciu - 7 dni

soki stabilizowane

1. świeży rozdrobniony surowiec, 2. unieczynnienie enzymów - pary alkoholu etylowego 96% w autoklawach pod ciśnieniem 200kPa przez 2-4h 3. maceracja surowca rozpuszczlanikiem przygotowanym z alkoholowego płynu wyciągowego (uzyskanego po stabilizacji), etanolu i wody tak, by końcowa zawartość etanolu = 25-30% 4. zebranie opłynu wyvciągowego 5. prasowanie surowca, połączenie płynów 6. odbalastowanie - leżakowanie, przesączenie

sok zagęszczony

1. miażdżenie owoców 2. prasowanie 3. fermentacja 4. odbalastowanie przez leżakowanie 5. zagęszczanie pod zmniejszonym ciśnieniem (10-1) nowoczesne - brak fermentacji, stosowanie technik membranowych lub kriokoncentracji

intrakty

alkoholatura stabilizowana parami wrzącego etanolu - unieczynnienie enzymów (hydrolaz, oksydaz, peroksydaz), denaturacja części białkowej enzymu

przykłądy alkoholatur

1. intrakt z kwiatostanu głogu 2. z ziela melisy 3. z niedojrzałych nasion kasztanowca 4. z korzeni kozłka 5. z ziela dziurawca

nalewki - proporcje

surowce silnie działające - perkolacja 1:10, pozostałe - maceracja - 1:5, substancje o strukturze bezkomórkowej - maceracja (opium)

sporządzenie nalewek metodą maceracji

1. wytrawianie przez 7 dni bez dostępu światła, od czasu do czasu mieszając 2. wyciśnięcie surowca 3. pozostawienie płynu ekstrakcyjnego na 3 dni w temperaturze nie wyższej niż 15C 4. sączenie, uzupełnienie do żądanej objętości

sporządzenie nalewek metodą perkolacji

1. zwilżenie surowca rozpuszczalnikiem (30-40% masy surowca) i pozostawienie na 2-3h w zamkniętym naczyniu - pęcznienie, 2. przeniesienie surowca do perkolatora przy otwartym kranie spustowym 3. przykrycie krążkiem bibuły obciążonym kulkami szklanymi 4. dodanie rozpuszczalnika przy otwartym kranie spustowym, do przykrycia surowca warstwą 2-3 cm 5. zamknięcie kranu w momencie wycieku cieczy, zebrany płyn przenosi się do perkolatora 6. po 24h otwarcie kranu i zebranie perkolatu - 5 kropli / minutę

stopień rozdrobnienia surowców

przechodzą przez sito o podanych wymiarach: 1. liście, zioła, kwiaty - 5,6 mm 2. korzenie, kora - 3,15 3. nasiona, owoce, surowce szczególnie twarde - 1,6mm

wyiągi olejowe

wytrawieniu ulegają substancje o charakterze lipofilowym - maceracja dynamiczna: maceratory z mieszadłem, w podwyższonej temperaturze. przykład: olej z łopianu, z kwiatów nagietka.

metody kontroli preparatów roślinnych

1. ocena organoleptyczna 2. oznaczanie zawartości etanolu metodą destylacyjną - pikflometr 3. oznaczenie suchej pozostałości 4. oznaczenie zawartości składników czynnych 5. oznaczanie zawartości wilgoci 6. oznaczanie zanieczyszczenia metalami ciężkimi 7. oznaczenie higroskopijności 8. oznaczanie mikrobiologicznych zanieczyszczeń

wody aromatyczne

bezbarwne, przezroczyste wodne roztwory olejków aromatycznych, układ o częściowej dyspersji molekularnej i koloidalnej.

wody aromatyczne - otrzymywanie

1. poddanie surowców olejkowych destylacji z parą wodną - wodą jest destylat pozostały po oddzieleniu olejku od fazy wodnej 2. rozpuszczenie olejku eterycznego w świeżo przegotowanej i ostudzonej (50C) wodzie w stosunku 1:1000 obj/obj, wytrząsanie, odstanie przez 24h, sączenie: rosae aqua 3. rozpuszczanie olejku w wodzie po roztarciu z talkiem (1:10), kilkakrotne wytrząsanie po 10 minut, przesączenie przez bibułę: foeniculi aqua, Menthae piperitae aqua 4. rozpuszczanie olejków za pomocą solubili

syropy

postać charakteryzująca się słodkim smakiem, zwiększoną lepkością i gęstością: stężone r-ry sacharozy (>45%), innych cukrów lub alkoholi wielowodorotlenowych w wodzie / wyciągach roślinnych, sokach lub ich mieszaninach.

syrop zwykły

63-65% roztwór sacharozy: rozpuszczenie cukru w wodzie, doprowadzenie do wrzenia, przesączenie na gorąco, uzupełnienie do przepisanej ilości.

syropy - substancje dodatkowe

1. etanol - stężenie cukru musi być mniejsze, 2. dodatek glicerolu, sorbitolu celem zapobieżenia wykrystalizowania podczas zmian temperatury, ewentualnie: cukier inwertowany - fruktoza lepiej rozpuszczalna w wodzie 3. substancje pomocnicze: środki konserwujące, przeciwutleniacze, poprawiające smak, barwę i zapach.

eliksiry

1. wodnoalkoholowe roztwory sacharozy lub alkoholi wielowodorotlenowych, których stężenie jest mniejsze niż w syropach. 2. część alkoholu może być zastępowana glicerolem i glikolem propylenowym

fazy procesu maceracji

1. bezpośrednie rozpuszczanie substancji w uszkodzonych komórkach 2. spęcznienie ściany komórkowej 3. przenikanie rozpuszczlanika do komórek nieuszkodzonych 4. rozpuszczenie substancji znajdujących się w komórkach 5. utworzenie się różnicy stężeń między wnętrzem komórki a jej otoczeniem 6. dyfuzja rozpuszczonych składników na zewnątrz poprzez błonę i ścianę komórkową 7. osiągnięcie równowagi stężeń między wnętrzem a otoczeniem komórki

diakolacja, ewakolacja

1. przyspieszone wytrawianie niewielkich ilości surowca 2. rury szklane o długości 1m, średnicy kilku cm - perkolator 3. diakolacja - rozpuszczalnik tłoczony pod ciśnieniem 4. ewakolacja - podciśnienie

wytrawianie za pomocą baterii perkolatorów

zasada przeciwprądu - rozpuszczalnik przechodzi od surowca najbardziej wyczerpanego do świeżego

wytrawianie w aparacie soxhleta

rozpuszczalnik spływa kroplami z chłodnicy na surowiec, wytrawiając go, a następnie poprzez urządzenie lewarujące, w postaci ekstraktu wraca do kolby, w której ogrzewa się do wrzenia, a opary skraplają się we wspomnianej chłodnicy

wytrawianie ciągłe przeciwprądowe

1. faza stała i płynna przesuwają się równomiernie w przeciwprądzie 2. każdy odcinek ekstraktora pracuje podobnie jak człon baterii 3. do przesuwania - ślimak, stale mieszający surowiec - eliminacja nierównomiernego zwilżania surowca i niecałkowite jego wyczerpanie 4. stosoweany ekstraktor karuzelowy

ekstrakcja gazami w stanie nadkrytycznym

1. wykorzystywanie występowania gazów w postaci cieczy w zależności pd temperatury i ciśnienia 2. wybiórczość, możliwość jej zmiany pod wpływem dodatku metanolu 3. dobre właściwości dyfuzyjne i zdolność solubilizacyjna 4. najczęściej - CO2