Proces cywilny

Co to jest PRAWO CYWILNE MATERIALNE?

Dział prawa, który określa prawa podmiotowe jednostki w zakresie stosunków majątkowych i osobistych.

Co to jest PRAWO PROCESOWE?

Dział prawa mający na celu realizację lub ochronę praw podmiotowych.

Co było celem procesu cywilnego?

Celem procesu cywilnego było ustalenie i urzeczywistnienie spornych praw podmiotowych.

Co to jest zasada kotradyktoryjności?

Jest to zasada sprzecznych twierdzeń stron.

Jak mogła być realizowana pomoc własna?

Pomoc własna mogla być realizowana jako samopomoc (pomoc własna o charakterze ofensywnym) i obrona konieczna (pomoc własna o charakterze defensywnym).

Na czym polegała samopomoc?

Samopomoc polegała na dochodzeniu swoich roszczeń przez osoby zainteresowane bez pomocy państwa.

O czym traktował decretum divi Marcii (dekret Marka Aureliusza)?

Dekret Marka Aureliusza zabraniał dochodzenia wierzytelności inaczej niż drogą sądową. Zastosowanie samopomocy groziło utratą przez wierzycieli przysługujących im wierzytelności.

W jakich odmianach występowało postępowanie sądowe prywatne?

Postępowanie prywatne występowalo jako postępowanie zwyczajne (iudicium privatum) i postępowanie nadzwyczajne (cognitio extra ordinem).

O czym traktowało lex Aebutia wydane w 130 r. p. Chr.?

Lex Aebutia wprowadzał nowy rodzaj procesu - proces formułkowy.

Kiedy i w jakim dokumencie zniesiono proces legisakcyjny?

Proces legisakcyjny zniesiono w dokumencie leges Iuliae iudiciarie w 17 r. p. Chr.

Kto i kiedy zakazał stosowania procesu formułkowego?

Proces formułkowy został zakazany ustawą Konstancjusza II i Konstansa z 342r.

W jakim okresie współistniały proces legisakcyjny i formułkowy?

Proces legiisakcyjny i formułkowy współistniały u schyłku republiki.

W jakim okresie koegzystowały proces formułkowy i kognicyjny.

Proces formułkowy i kognicyjny koegzystowały w okresie pryncypatu.

Co to jest actio w znaczeniu formalnym?

Actio w znaczeniu formalnym to zespół czynności o charakterze procesowym, za pomocą których powód wszczynał postępowanie przeciwko pozwanemu naruszającemu jego uprawnienia.

Co to jest actio w znaczeniu materialnym?

Actio w znaczeniu materialnym to prawo skargi powoda, które wynikało z przysługującego mu uprawnienia.

Na jakie fazy dzielił się proces zwyczajny?

Proces zwyczajny dzielił się na dwie fazy: in iure i apud iudicem.

Jak przebiegała faza in iure procesu zwyczajnego?

Faza in iure miała charakter przygotowawczy. Odbywała się przed urzędnikiem, najczęściej pretorem, który zapoznawal sie z istotą sporu, badał kwestie kompetencji sądu i legitymację stron procesowych. Eliminował sprawy błahe, a poważne kierował do dalszego postepowania. Udzielał odpowiednich środków procesowych (actio, exceptio) i na wniosek stron wyznaczał wybranego przez nich sędziego.

Jak przebiegała faza apud iudicem procesu zwyczajnego?

Etap ten miał charakter rozstrzygający. Sedzia, zazwyczaj prywatny i pojedynczy (rzadko trybunał kolegialny) oceniał środki dowodowe i wydawał wyrok.

Jakie korzyści wynikały z podzielenia procesu na dwie fazy?

Dzięki wprowadzeniu fazy apud iudicem dopuszczono czynnik społeczny do wpływu na sądownictwo.

Kiedy z procesu wyeliminowano czynnik społeczny?

Czynnik społeczny został wyeliminowany z procesu w okresie dominatu, w którym całe postępowanie procesowe toczyło się przed urzędnikiem państwowym.

Kiedy został powołany urząd pretora miejskiego, a kiedy pretora dla perygrynów?

Urząd pretora miejskiego został stworzony w 367r. p. Chr., a urząd pretora dla perygrynów w 242 r. p. Chr.

Omów charakter stanowiska sędziego wydającego wyrok w fazie apud iudicem.

Sędzia był osobą prywatną, wybraną na to stanowisko w fazie in iure przez odpowiedniego urzędnika. Sędzią mogła zostać tylko osoba ciesząca się poważaniem w społeczeństwie. Funkcji tej nie mogły pełnić kobiety, niewolnicy, głusi, niemi, chorzy psychicznie oraz zaliczeni do niektórych kategorii infames. Od sędziów nie wymagano fachowej znajomości prawa. Mogli się oni zgłosić z prośbą o pomoc do jurystów, którzy udzielali mu fachowych porad.

Co to był sąd centumwiralny?

Sąd ten powstał w okresie wczesnej republiki. składał się ze 105 sędziów i sądził w składach zwanych iudicia lub consilia. Był właściwy tylko dla spraw dużej wagi: spadkowych (z powództwa o wydanie spadku, o uniewaznienie testamentu), o własność nieruchomości. Sąd centumwiralny stosował postępowanie legisakcyjne, nawet w czasie gdy obowiązywał proces formułkowy. Sąd ten przestał istnieć w IIIw.

Co to był sąd decemwiralny?

Sąd składający się z 10 sędziów. Na jego forum rozstrzygane były spory o wolność, które mogły przybrać dwie formy: vindicatio in libertatem albo vindicatio in servitutem. Osoba bezpodstawnie pozbawiona wolności nie mogła, jako niewolnik, występować przed sądem. Musiała zatem znaleźć osobę trzecią (vindex lub assestor in libertatem), która wniosła do sądu powództwo przeciw właścicielowi niewolnika nazywane vindicatio in libertatem. Podobnie właściciel niewolnika mógł wnieść powództwo przeciwko te

Co to był sąd rekuperatorów?

Sąd rekuperatorów był sądem kolegialnym, który liczył od 3 do 11 sędziów. Zwykle jednak sądził w składzie od 3 do 5. Recuperatores sądzili w sprawach ważnych ze względu na interes publiczny m.in. w sprawach z tytułu zniewagi (iniura), rabunku (rapina) oraz w sprawach przeciwko wyzwoleńcom, którzy pozywali patronów do sądu bez zgody pretora.

Jak rozpoczęli działalność recuperatores?

Recuperatores w okresie republiki tworzyli komisję, której celem było odzyskiwanie rzeczy lub osób, które w trakcie wojny znalazły się pod władzą nieprzyjaciela, a później stały się przedmiotem łupu wojennego i były nielegalnie przetrzymywane.

Co to był questio repetundarum?

Był to trybunał majacy początek w komisji reperkuratorów. zajmował się ściganiem zdzierstw i przyjmowania przez urzędników państwowych korzyści materialnych od obywateli rzymskich lub sprzymierzeńców.

Co to jest jurysdykcja?

Jurysdykcja to ochrona praw prywatnych.

Omów przebieg postępowania legisakcyjnego.

Pierwszą fazę postępowania legisakcyjnego wszczynał powód, który wzywał pozwanego przed magistraturę (in ius vocatio). Jeżeli pozwany nie stawił się przed urzędnikiem powód miał prawo doprowadzić go tam siłą. Przed urzednikiem obie strony wypowiadały przewidziane prawem formuły i wykonywały określone gesty. Następowało stwierdzenie sporu i wezwanie świadków, wobec których magistratus określał treść sporu. Tym samym zapobiegał wszczynania drugiego postępowania w tej samej sprawie. Po tym fakcie r

Dlaczego proces legisakcyjny przestał się sprawdzać?

Proces legisakcyjny przestał się sprawdzać ponieważ był niedostępny dla mieszkańców Rzymu, którzy nie posiadali obywatelstwa rzymskiego. Ponadto był to proces sztywny i formalistyczny.

Czy różnił się proces formułkowy od procesu legisakcyjnego?

Przede wszystkim zwiększyła się rola pretora w procesie. Miał wpływ na redakcję formułki i mógł udzielac ochrony prawnej roszczeniom, które mieściły się ówczesnym pojęciu słuszności i sprawiedliwości. Zerwano z formalizmem słownym i obrzędowym i dopuszczono mozliwość ustalenia zastępców procesowych.

Co było warunkiem ustawowego postępowania w etapie apud iudicem procesu formułkowego?

Proces musiał odbywać się w Rzymie, a stronami procesowymi musieli być obywatele rzymscy. Poza tym sądzić musiał pojedynczy i prywatny sędzia.

Na czym bylo oparte sądownictwo sporne?

Sądownictwo sporne było oparte na zasadzie kontradyktoryjności.

Kiedy miało zastosowanie postępowanie niesporne?

Postępowanie niesporne miało zastosowanie kiedy urząd magistraturalny współdziałał przy dokonywaniu niektórych czynności prawnych np. przysposobieniu osoby alieni iuris, wyzwoleniu niewolnika w sposób formalny (vindicatio in libertatem) czy wyznaczeniu opiekuna.

Co to są kompetencje miejscowe?

Są to kompetencje sądu do rozstrzygania sporu z racji na miejsce jego wystąpienia.

Co to są kompetencje rzeczowe?

Są to kompetencje z racji na przedmiot stanowiący istotę sporu.

Jakie były odstępstwa od zasady "actor sequitor forum rei"?

Miejsce poełnienia deliktu, miejsce położenia przedmiotu sporu, miejsce zawarcie kontraktu, miejsce wykonania kontraktu.

Co to jest prorogacja sądu?

Jest to poddanie przez strony swojego sporu rozstrzygnięciu określonego sądu.

Co to jest współuczestnictwo procesowe?

Współuczestnictwo procesowe to sytuacja, a w której po jednej stronie występuje kilka osób.

Co to jest zdolność sądowa?

Jest to przysługujące powodowi prawo do dochodzenia roszczeń w drodze procesu wobec pozwanego, wobec którego może zapaść wyrok zasądzający.

Co to jest zdolność procesowa?

Zdlonosc procesowa jest to możność osobistego przedsiębrania czynność, które w procesie wywołują określony skutek prawny.

Co to jest legitymacja procesowa?

Jest to zdolność do wystepowania w danym, ściśle określonym procesie w charakterze powoda (legitymacja procesowa czynna) lub w charakterze pozwanego (legitymacja procesowa bierna).

W jaki sposób był ustanawiany cognitor?

Ustnie, formalnie, w obecności i za wiedzą pozwanego.

Jakie były ogólne cechy procesu legisakcyjnego?

Był oparty na ustawach (legis actiones), cechował go ścisły formalizm. Należało wypowiadać odpowiednie słowa (certa verbes) i wykonwać gesty.

Co to było sacramentum?

Sacramentum to suma pieniędzy stanowiąca rodzaj ryzyka procesowego?

Co to jest legis actio sacramento in rem?

Jest to rodzaj postępownia rozpoznawczego w procesie legisakcyjnym. Dotyczył prowadzenia sporu o rzecz lub osobę, których wydania powód domagał się na podstawie swojego prawa bezwzględnego np. własności lub władztwa.

Jak przebiegało postępowanie legis actio samramento in rem?

W postępowaniu przed pretorem uczyestniczyły obie strony i przdmiot sporu. Zarówno powód jak i pozwany dotykał laską przedmiotu sporu i stwierdzal, że jest on jego własnością na podstawie prawa Kwirytów. W fazie apud iudicem strony przeprowadzały dowody, a sędzia stwierdzał które sacramentu był słuszne (iustum), a które niesłuszne (iniustum.)

Co to było legis actio sacramento in personam?

Legis actio sacramento in personam dotyczyło roszczeń ze stosunków obligacyjnych np. od sprawców deliktu lub od dłużników =, którzy nie wykonali świadczenia wynikającego z zawartego kontraktu. Celem tego postępowania było rozstrzygnięcie czy pozwany ponosi odpowiedzialność i czy jest dłużnikiem.

Jak przebiegało postęowanie legis actio sacramento in personam.

Najpierw powód przedstawiał swoje roszczenie. Pozwany mógł je wtedy potwierdzić, wtedy postępowanie kończyło się lub nzanegować. Pretor wzywał wtedy do wpłacenia sacramentum, a w fazie apud iudicem sędzia wydawał wyrok.

Co to było legis actio sacramento per iudicis arbitrive postulationem?

Był to rodzaj postępowania rozpoznawczego w procesie legisakcyjnym. Dotyczył roszczeń wynikających ze sponsio, spraw działowych: o podział majątku i zniesienie wspólności majątkowej. Powód stwierdzał przed pretorem, że pozwany jest mu winiem jakąś sumę pieniędzy lub rzecz. Jeżeli pozwany zaprzeczył powód występował z wnioskiem o wyznaczenie arbitra lub sędziego, który wyda wyrok w sprawie

Co to było legis actio per conditionem?

Legis actio per conditionem to rodzaj postępowania przygotowawczego w procesie legisakcyjnym. Dotyczył roszczeń opiewających na określoną sumę pieniężną (certa pecunia) lub określoną rzecz (certa res). Najpierw powód stwierdzał przed pretorem, że pozwany jest mu coś winien. Jeżeli pozwany zaprzeczył ppowód zapowiadał nową rozprawę za 30 dni celem ustanowienia sędziego.

Co to było i jak przebiegało legis actio per manus iniectionem?

Był to rodzaj postępowania egzekucyjnego w procesie legisakcyjnym. Znajdował zastosowanie kiedy dłużnik nie wykonał wyroku w ciąg 30 dni od zasądzenia. Powód prowadziłwtedy dłużnika przed pretora i kładł na nim rękę, którą mógł odrzucić wierzyciel - vindex. Jeżeli ręki powoda nikt nie odrzuciał, powod zyskiwał nad dłużnikiem pełną wlądzę. Brał go do swojego domu na 60 dni i w tym czasie trzykrotnie wyprowadzał na targ i podawał cenę. Jeżeli dłużnika nikt nie wykupił powod mógł go sprzedać za Tyb

Jakie nowe zasady wprowadzało Lex Poetelia Papiria i w którym roku zostało wydane?

Lex Poetelia Papiria zabraniało zabijania i sprzedawania dłużników przez wierzycieli. Wprowdzało praktykęo odpracowywania długów. Zostało wydane w 326r.p. Chr.

Co to jest legis actio per pignoris capitionem?

Legis actio per pignoris capitionem to rodzaj postępowania egzekucyjnego w procesie legisakcyjnym. Polegał na pozasądowym zajęciu rzeczy zasądzonego celem zabezpieczenia roszczeń wierzyciela i zmusznia dłużnika do świadczenia należności.

Jak przebiegało postępowanie legisakcyjne?

Najpierw powód ustnie i prywatnie wzywał pozwanego przed magistraturę (in ius vovatio). Jeżeli pozwany nie zjawił się tam dobrowolonie powód prowadził go siłą. Następnie obie strony wypowiadały odpowiednie formuły i wykonywały gesty przewidziane prawem. Następowało litis contestatio - stwierdzenie sporu i wezwanie świadków (testes estote). Dodatkowo pretor stwierdzał treść sporu, co zabezpieczało przed kolejnym postępowaniem w tej samej sprawie (Bis de eadem re agere non licet). Sędzia wysłuchiw

Jakie były były rodzaje postępowania apud iudicem w procesie formułkowym?

Pierwsza odmiana - ustawowe, druga - iudicia quae imperio centinentur (postępowanie parte na władzy magistratury).

Dlaczego in ius vocatio musiało być dokonane w miejscu publicznym.

Ze względu na poszanowanie miru domowego.

Jak przebiegało postępowanie in iure w procesie formułkowym?

Najpierw powód informował pozwanego o zamiarze wytoczenia przeciwko niemu skargi, określa rodzaj tej skargi. Następnie kierował się do urzędnikam informował go o przedmiocie sporu i występował z wnioskiem o udzieleniu mu odpowiedniej skargi (postulatio actionis). Na tym etapie powod dokonywał również powtórnego edicto actionis. Następnie urzędnik badał okoliczności formalnoprawne (kompetencje magistratur, legitymacje proceose i zdolności stron) i materialnoprawne (czy dla roszczenia istnieje odp

Czym skutkowało confessio in iure?

Confessio in iure - uznanie roszczenia powoda stanowiło tytuł do przeprwadzenia egzekucji. Ten, kto się przyznał był traktowany na równi z zasądzonym (Confessus pro iudicate est). W przypadku gdy skarga opiewała na określoną sumę po confessio dokonywano egzekucji. Gdy natomiast przedmiot sporu nie był oszacowany w pieniądzach (incertum) postępowanie toczyło się dalej celem ustalenia wartości pieniężnej.

Co to była i czym skutkowała postawa indefensio pozwanego?

Postawa indefesio to taka, kiedy pozwany nie uznaje roszczenia powoda, ale też nie wdaje się w spór. Takim zachowaniem pozwany narażał się na missio in bona, co było środkiem nacisku bezpośredniego. Missio in bona polegało na zajęciu, za zgodą pretora, całego majątku pozwanego przez powoda. Jeżeli przedmiotem sporu była określona rzecz (actiones in rem - skargi rzeczowe) to postawa bierna skutkowała przyznaniem tej rzeczy powodowi według zasady Invitus nemo rem cogitur deferende (Nikogo nie zmus

Co to była postawa negatio i czym skutkowała?

NEgatio było wdaniem się w spór przez zaprzeczenie (negare). Stwierdzenie, że nie istnieje podstawa skargi. Zaprzeczenie bezpodstawne (infinitiatio) skutkowało, w niektórych sprawach, zasądzenie w podwójnej wysokości według zasady Lis infitiando crescit in duplum.

Co to była postawa exceptio?

Wniesienie ekscepcji czyli zarzutu procesowego polegało na tym, że pozwany przeciwstawiał żądaniu powoda pewne okoliczności, które w danym przypadku znosiły lub zmniejszały pretensje powoda. Możliwośćwnoszenia ekscepcji była oznaką ład=godzenia rygoryzmu i surowości dawnego ius civile.

Podaj przykład ekscepcji.

Exceptio doli - zarzut podstępu. Pozwany stwierdza, że zobowiązanie zostało zaciągnięte pod wpływem podstępu.

Jakie ekcepcje wyróżnił Gajus?

Gajus wyróżnił dwa rodzaje ekcepcji: exceptiones dilatoriae - ekcepcje czasowo zawieszające roszczenie i exceptiones peremptoriae - ekcepcje nieweczące roszczenie.

Co to było litis contestatio?

Był to akt procesowy, w kórym ustalano treść i podstawę prawną roszczenia powoda, a także naturę i wartość przedmiotu sporu.

Czym skutkowało litis contestatio?

Spieniężeniem roszczenia, konsumpcją skargi powodowej, wygaśnieęciemm roszczenia które wynikało z zobowiązania. Dodatkowo roszczenia o charakterze osobistym stawały się dziedziczne.

Na czym polegała konsumpcja skargi powodowej?

Konsumpcja skargi powodowej polegała na tym, że powód nie mógł w przyszłości wnieść powództwa w tej samej sprawie.

Co stawało się z roszczeniem wynikającym z zobowiązania po litis contestatio?

Roszczenie wynikające z zobowiązania wygasało. Powód zyskiwał za to uprawnienie do wydania wyroku w końcowej fazie apud iudicem opartego na treści formułki procesowej.

Co to była formułka procesowa?

Był to program działania dla prywatnego sędziego. Zawierał niezbędne informacje do prowadzenia dalszego postępowania.

Co to było nominatio w formułce procesowej?

Była to część, w której urzędnik wyznacza sędziego np. "Tytus iudex esto"

Jakie części formułki wyróżnił Gajus?

Części zwyczajne i nadzwyczajne. Do zwyczajnych zaliczył: intentio, condemnatio, demontratio, adiudicatio. Do nadzywczajnych: exceptio i praescriptio.

Co zawierało się w intentio formułki procesowej?

W intentio formułki procesowej było zawarte roszczenie powoda. Mógł on żadąć wydania określonej sumy (certa pecunia) lub określonej rzeczy (certa res).

Co to były skargi prejudycalne?

skargi prejudycalne były wnoszone celem ustalenia jakiegos stanu faktycznego np. czy ktoś jest wolny albo jaka jest wartość majatku posagowego. Celem skargi było przygotowanie innego procesu. Skarga prejudycalna składała się tylko z intentio.

Co było zawarte w condemnatio formułki procesowej?

W condemnatio formułki procesowej sędzia otrzymywał władzę zasądzenia lub uwolnienia pozwanego. W procesie legisakcyjnym i formułkowym obowiązywało zasądzenie pieniężne (condemnatio pecuniara). Mogło to być condemnatio certa (na określoną sumę pieniędzy) lub condemnatio incerta (sędzia mnusiał określić sumę w czasie postępowania).

Co zawierało się w demonstratio formułki?

W demonstratio formułki był zawarty ogólny opis zdarzenia prawnego, na którym opierało się żądanie powoda. Zazwyczaj było umieszczane przed intentio.

Co zawierało się w adiudicatio?

Adiudicatio była to część formułki pozwalająca sędziemu przysądzić rzecz jednej ze stron. Występowała prz skargach działowych (actiones divisoriae) czyli sprawach o zniesienie współwłasności, podział majątku spadkowego, ustalenie granic między nieruchomościami. W przypadku ustalania granic każda ze stron musiała otrzymać jakąś część gruntu. Decyzja sędziego miała chrakter konstytutywny, tworzyła więc nowy stan prawny.

Co to było praescripto w formułce?

Praescripto było klauzulą umieszczaną na początku formułki. Mogło to być praescripto pro reo - na korzyść pozwanego lub praescripto pro actore - na korzyść powoda.

Co to były actiones in personam?

Celem actiones in personam była ochrona wierzytelności wynikających z zobowiązań.

Co było celem actiones in rem?

Celem actiones in rem była ochrona bezwzględnej właśności nad rzeczami.

Co to były actiones civiles?

Były to skargi tworzone w oparciu o prawo - in ius conceptae (Ustawa XII Tablic, inne ustawy, prawo zwyczajowe).

Jakie znasz rodzaje actiones praetoria?

Actiones in factum conceptae - skargi w opraciu o pewien fakt, actiones utiles - skargi w oparciu o sytuacje pokrewne, formuły z przedstawionymi podmiotami.

Co to były actiones in factum conceptae?

Były to skargi udzielane przez pretora w oparciu o pewien fakt. Jeżeli urzędnik uznał, że jakieś roszczenie zasługuje na ochronę prawną to jej udzielał. Były to podstawy rozwoju ius aequum.

Co to były actiones utiles?

Były to skargi udzielone przez pretora w opraciu o sytuacje pokrewne.

Czym różniły się actiones stricti iuris od actiones bonae fidei?

Przy actiones stricti iuris sędzia musiał ściśle trzymać się formułki procesowej, natomiast przy actiones bonae fidei mógł orzekać ex bonae fidei - zgodnie z dobra wiarą.

Jakie znasz rodzaje skarg ze względu na dochodzone cele?

Actiones rei persecutoriae (restytucja rzeczy lub wyrównanie szkody), actiones poenales (zapłata za popełnione przestępstwo, podwójna - duplum, potrójna - triplum, poczwórna - quadruplum), actiones mixtae(wyrównanie szkody i zapłata za popełnione przestępstwo).

Co to były actiones arbitriarie?

Były to skargi, które zawierały dodatkową klauzulę umieszczaną między intentio, a condemnatio. W skargach tych był zawarty nakaz dobrowolnego wydania lub okazania rzeczy. Zasądzenie było uzależnione od tego czy pozwany rzecz okazał czy nie. Actiones arbitriae miały chronić interesy powoda, który dążył do odzysania utraconej rzeczy, a nie tylko pieniędzy. Pozwany mógł odmówić okazania rzeczy, ale narażał się na zasądzenie pienięne wyzsze niż rzeczywista wartośc rzeczy (wartość określał powód).

Omów przebieg postępowania apud iudicem w procesie formułkowym.

Postępowanie odbywał się ustnie, jawnie i było pozbawione formalności. Nie była wymagana obecność obu stron. Rozprawy odbywały się przed południem. W przypadku nieobecności jednej ze stron po południu sędzia zasądzał na korzyść strony obecnej. Ciężar przeprowadzenia dowodu (onus probandi) spoczywał na powodze według zasady Et incumbit probatio qui dicit non qui negat. Jeżeli pozwany wniosł ekcepcję sam stawał się powodem (Reus in exceptione actor est). Po zbadaniu i ocenie wartości i wiarygodnoś

Co to jest domniemanie?

Domniemanie polega na tym, że z oznaczonych i udowodnionych faktów wyciąga się w niosek co do innych faktów.

Co to było domniemanie mucjańskie?

Domniemanie mucjańskie polegało na przyjęciu, ze sporne przysposobienie żony pochodzi od jej męża.

Co mogło być dowodem w postępowaniu dowodowym?

Zeznania świadków, zeznania biegłych, dokumenty, oględziny.

Czy sędzia mógł odmówić wydania rozstzygnięcia?

Tak, mógł stwierdzić, że sprawa nie jest dla niego wystarczająco jasna. Pretor mianował wówczas innego sędziego.

Co to znaczy, że wyrok ma charakter konstytutywny?

Wyrok taki powoduje powstanie nowej sytuacji prawnej, np. przy skargach działowych o podział majątku.

Co to znaczy, że wyrok ma charakter deklaratoryjny?

Wyrok ma charakter deklaratoryjny jeżeli nie powoduje powstania nowej sytuacji prawnej a jednynie potwierdza stan istniejący, np. sprawy o status.

Co to jest prawomocność formalna?

Prawomocnośc formalna polega na tym, że wyrok nie może byc zaskarżony do sądu wyższej instancji na podstawie zwykłego srodka dowodowego. Także sam sędzia nie mógł zmieniać treści wyroku. Jego władza gasła z chwilą ogłoszenia wyroku.

Na czym polegała prawomocnośc materialna wyroku?

Prawomocnoś materialna polegała na tym, że wyrok ustalał ostatecznie stan prawny między stronami. Spór, już raz osądzony, nie mógł byc ponownie przedmiotem procesu między tymi samymi stronami. Miała tu zastosowanie zasada Bis de eadem re agere non licet. Wyrok zasądzający był dla powoda podstawą do wszczęcia egzekucji.

Czy wyrok wywoływał skutki prawne wobec osób trzecich?

Wyrok wywoływał skutki prawne tylko wobec stron procesowych, nie dotyczył osób trzecich, co wyrażało się w zasadzie Res inter alios iudicatem nullum aliis praeiudicium faciunt (Rzeczy osądzone nie przynoszą innym ani korzyści, ani niekorzyści.)

Co to była egzekucja?

Egzekucja byla przymusowym wykonaniem wyroku, którego nie wykonała sam dłużnik.

Co było podstawą egzekucji?

Podstawą egzekucji był prawomocny wyrok lub confessio in iure, które miało takie same skutki jak wyrok.

Co się działo jeżeli zasadzony nie wykonał wyroku w ciągu 30 dni od procesu?

Powód mógł wtedy wdrożyć specjalne postępowanie actio iudicati, co prowadziło do nowego procesu. Zazwyczaj kończył się on w fazie in iure JEśli jednak zasądzony zarzucał wyrokowi nieważność lub go kwestionował sprawa przechodziła do fazy apud iudicem. Było to bardzo ryzykowne, ponieważ jeśli okazało się, że wyrok był kwestionowany bezpodstawnie sędzia zasądzał pozwanego na podwójną sumę.

Jak przebiegała egzekucja osobista?

Powód, za zgodą pretora, zabierał dłużnika do domu i więził go przez 60 dni. Jeżeli dłużnik był niewypłacalny doznawał ograniczenia swojego status libertatem. Zaliczano go do kategorii półwolnych.

Co to była egzekucja majątkowa?

Egzekucja majątkowa rozpoczynała się od decyzji pretora o wprowadzeniu wierzyciela w majątek dłużnika (missio in bona. Towarzyszyło temu prscriptio - podanie decyzji do publicznej wiadomości. Egzekucji dokonywano w ciągu 30 (w przypadku dłużników żyjących) lub 15 (w przypadku zmarłych) od ogłoszenia wyroku. Jeden z wierzycieli (magister bonorum) porządkował sprawy majątku i sprzedawal go W| CAŁOŚCI temu, kto ajlepiej zaspokajał roszczenia wierzycieli. Nabywca majątku stawał się sukcesorem uniwer

Czy było możliwe załagodzenie surowego venditio bonorum?

Tak, za czasów Cezara lub Augusta wprowadzono zasadę, że dłuznik może dobrowolnie odstąpić od swojego majątku celem zaspokojenia wierzycieli (missio bonorum). Dzisiejszym odpowiednikiem cessio bonorum jest ogłoszenie upadłości. Dłużnikowi takiemu nie groziła egzekucja osobista ani infamia. Pozostawiano mu również niezbędne środki do życia (beneficium competentiae)

Co to było distractio bonorum?

Była to egzekucja majątkowa polegająca na tym, że rzeczy dłużnika były wyprzedawane do momentu zaspokojenia wierzycieli. Początkopwo egzekucję taką stosowano tylko wobec osób godnych, głównie senatorów co miało ich chronić przed infamia i egzekucją majątku. W procesie kognicyjnym był to powszechny sposób egzekucji.