druk (biblia gutenberga, jan januszowski, powstawanie księgarń, pojawia się zapis autora, cenzura, drugi obieg, 1474-pierwszy druk w Polsce), rękopis, żywa mowa, kultura oralna (dysputy sejmowe, kazania kościelne, rzeczpospolita Babińska)
powstaje publiczność słuchająca literatury czytanej
akademie, salony, publiczne biblioteki, Dwór królewski, szlachecki, magnacki - sejm - szkoła - kościół - gospoda - grupy literackie - oficyny wydawnicze - księgarnie