Starożytna Grecja - sprawdzian 20.01

Jak zwykli nazywać się starożytni Grecy?

Zwykli nazywać się Hellenami.

Kto stworzył popularne dziś określenie "Grecja"?

Starożytni Rzymianie.

Jakie obszary zajmowała Grecja w starożytności?

Płw. Bałkański, w tym tereny dzisiejszej Bułgarii, Albanii oraz Macedonii.

Jakie rośliny uprawiali Grecy?

Przeważnie pszenicę i jęczmień, a także winorośla, drzewa oliwkowe, jabłonie, grusze i figowce.

Czy ziemia w Helladzie obfitowała w bogactwa naturalne?

Nie.

Czy Grecy byli zmuszeni sprowadzać surowce służące produkcji uzbrojenia spoza Hellady?

Tak.

W czym trudnili się starożytni Grecy?

Rolnictwem, produkcją ceramiki oraz żeglarstwem.

Podaj nazwy 2 najstarszych, znanych nam cywilizacji greckich.

Cywilizacja minojska oraz cywilizacja mykeńska.

Forma architektoniczna charakterystyczna dla Kreteńczyków, przejęta potem przez Mykenów.

Pałace (stanowiące ośrodki administracyjne oraz miejsca kultu).

Jaki charakter miały wierzenia greckie?

Politeistyczny.

Jak brzmią spekulacje wobec przyczyn upadku cywilizacji minojskiej?

Upadek cywilizacji Kreteńczyków mógł być spowodowany trzęsieniem ziemi, konfliktami wewnętrznymi lub najazdem ze strony Mykenów.

Z jaką fikcyjną cywilizacją utożsamia się Mykenów?

Z Achajami, z twórczości Homera.

Jakie formy artystyczne były charakterystyczne dla Mykenów?

Malowidła ścienne, płaskorzeźby oraz wyroby złotnicze.

Czym jest polis?

To starożytne, greckie państwo-miasto.

Wymień elementy łączące większość greckich polis.

Mury obronne, plac, miejsca kultu.

Co oznacza słowo "polis" po grecku?

"miejsce ufortyfikowane"

Czym była agora?

To centralny plan znajdujący się w polis, na którym były organizowane targi oraz zgromadzenia miejscowej ludności.

Wymień 2 ciała kolegialne obecne w ustroju politycznym większości polis.

Zgromadzenie ludowe oraz rada.

Kto mógł brać udział w zgromadzeniach ludowych?

Wszyscy mężczyźni będący obywatelami polis, którzy ukończyli 20. rok życia.

Wymień najważniejsze greckie polis z okresu starożytności.

Ateny, Sparta, Teby, Korynt, Milet, Syrakuzy

Kto wchodził w skład rady?

Byli urzędnicy oraz specjalnie wybrani obywatele.

Czym zajmowało się zgromadzenie ludowe?

Zgromadzenie ludowe podejmowało decyzje o wojnie i pokoju, rozbudowie struktury polis, czy wyborze urzędników.

Wymień ustroje polityczne przyjmowane przez greckie polis.

Monarchia, demokracja, oligarchia.

W jaki sposób funkcjonowała monarchia w starożytnych polis?

Rządy sprawowali władcy zwani basileusami. Ich wpływy zwykle były znacząco ograniczane przez arystokrację.

Jaki ustrój polityczny panował w większości greckich polis?

Oligarchia.

Co w języku greckim oznacza słowo "oligarchia".

"rządy niewielu"

Wytłumacz na czym polega oligarchia.

Oligarchia jest ustrojem politycznym, w którym władzę posiada nieliczna grupa najbardziej majętnych obywateli.

Jaka jest etymologia słowa "arystokracja"?

W języku starożytnych greków arystokracja oznacza rządy najlepszych (arystoi - najlepszy; kratos - władza, siła)

Czym jest demokracja?

To ustrój polityczny, w którym władzę sprawuje ogół obywateli.

Jaka jest etymologia słowa "demokracja"?

"demokracja" oznacza władzę ludu, w języku starożytnych greków "demos" oznaczał "lud", natomiast "kratos" tłumaczy się jako "władza".

Na czym polega tyrania?

To rządy jednostki, która swoje władanie objęła bezprawnie.

Jaka jest etymologia słowa "tyrania"?

W języku starożytnych Greków "tyrannis" oznaczało "władzę jednostki".

Gdzie ukształtowała się demokracja?

W Atenach.

Kiedy nastała wielka kolonizacja grecka?

W VIII w. p.n.e.

Wyjaśnij pojęcie "metropolia".

"Metropolia" to z języka starożytnych Greków "matka polis". Określenie odnosi się do greckich polis, posiadających zamorskie kolonie. Metropolie utrzymywały ścisłe kontakty handlowe

Jakie obszary zasiedlali Grecy podczas wielkiej kolonizacji?

Wybrzeża morza Śródziemnego oraz Czarnego.

Czym były faktorie handolwe (emporia)?

Były to niewielkie osady służące handlowi pomiędzy greckimi kupcami a miejscową ludnością.

Co stanowiło warunek ku temu, by prowadzić wyprawy kolonialne?

Powodzenie w przedsięwzięcia musiała potwierdzić wyrocznia w Delfach.

Kim był oraz za co odpowiadał oikistes?

Był to przywódca kolonistów wyznaczony przez macierzyste polis. Jego zadaniem było odtworzenie struktury metropolis na terenie kolonii.

Jakie miano greccy koloniści nadali dzisiejszemu Półwyspowi Apenińskiemu, po jego kolonizacji?

Płw. Apeniński był przez Hellenów nazywany wielką grecją.

Co spowodowało zahamowanie greckiej kolonizacji?

Zagrożenie stanowione przez inne cywilizacje prowadzące politykę ekspansji terytorialnej. (w tym Imperium Rzymskie oraz Persja)

Wymień najistotniejsze skutki wielkiej kolonizacji greckiej.

Powiększenie terytoriów Hellady, wzbogacenie kultury greckiej wskutek kontaktu z innymi cywilizacjami.

Z jakich kultur czerpali Grecy w okresie wielkiej kolonizacji?

M.in. z kultury fenickiej, palestyńskiej, egipskiej, czy mezopotamskiej.

Opisz położenie polis Spartiatów.

Sparta znajdowała się nad rzeką Eurotas, na Półwyspie Peloponeskim.

Kiedy powstała Sparta?

W IX wieku p.n.e.

Opisz proces rozwoju wpływów Sparty.

Na przestrzeni VIII i VII wieku p.n.e. prowadzili liczne wojny, podorządkowując sobie pomniejsze państwa-miasta Półwyspu Peloponeskiego. Tym sposobem powstał Związek Peloponeski (Symmachia Spartańska)

Czym była wielka Rhetra?

Była ona księgą, opisującą ustrój polityczny Sparty.

Kim był Likurg?

To legendarny władca oraz prawodawca Sparty, któremu przypisuje się autorstwo Wielkiej Rhetry. Likurg wedle opowiadań miał być inicjatorem reform, które zapewniły Sparcie dominację na Półwyspie Peloponeskim.

Opisz specyfikę zgromadzenia ludowego (apelli) w spartańskim ustroju politycznym.

W skład zgromadzenia ludowego wchodzili Spartiaci powyżej 30. roku życia. Zgromadzenie odbywało się raz w miesiącu, podejmowano na nim decyzje dot. wojny i pokoju, składu geruzji oraz grupy eforów, a także prawa. Decyzje podejmowano jednogłośnie.

Opisz specyfikę geruzji w ustroju politycznym Sparty.

Geruzja składała się z 28 mężczyzn (60+) oraz 2 królów. Geronci byli wybierani na dożywotnią kadencję. Do ich zadań należało szykowanie projektów ustaw dla apelli. Przyjmowali zagraniczne poselstwa oraz sprawowali najwyższą władzę sądowniczą.

Opisz specyfikę grupy pięciu eforów w spartańskim ustroju politycznym.

Eforowie byli wybierani na roczną kadencję. Kontrolowali oni funkcjonowanie politycznego systemu polis, nadzorując basileusów oraz apellę. Posiadali władzę dyscyplinarną oraz wykonywali uchwały apelli. Nadzorowali również wychowanie młodzieży.

Opisz specyfikę stanowiska dwóch królów w ustroju politycznym Sparty.

Byli wybierani na dożywotnią kadencję, dowodzili armią podczas wojen oraz wchodzili w skład rady starszych.

Kim byli Spartiaci?

Spartiaci byli niewielką, uprzywilejowaną grupą, posiadającą prawa obywatelskie. Decydowali oni o losach polis oraz stale doskonalili się w sztuce walki na wypadek wojny. Przysługiwała im ziemia, którą uprawiali za nich niewolni chłopi.

Od czego zależała w Sparcie pozycja w hierarchii społecznej?

Od urodzenia oraz wychowania.

Kim byli Periojkowie?

Była to grupa społeczna, składająca się z wolnych ludzi, którzy nie posiadali praw obywatelskich. W przeciwieństwie do spartiatów, nie mieli wkładu w politykę polis. Trudnili się głównie rzemiosłem oraz handlem.

Kim byli Heloci?

Heloci byli najmniej uprzywilejowaną grupą społeczną, składającą się z niewolnych chłopów. Pracowali oni na rzecz Spartiatów, lecz nie stanowili ich własności.

Wyjaśnij pojęcie Agoge.

Agoge to spartańska, surowa kultura wychowania.