Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 flashcards    gogo144
Baskı oynamak kendini kontrol et
 
soru cevap
Male nostro iure uti non debemus
öğrenmeye başla
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
öğrenmeye başla
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
öğrenmeye başla
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
öğrenmeye başla
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
öğrenmeye başla
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
öğrenmeye başla
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
öğrenmeye başla
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
öğrenmeye başla
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
öğrenmeye başla
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
öğrenmeye başla
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
öğrenmeye başla
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
öğrenmeye başla
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
öğrenmeye başla
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
öğrenmeye başla
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
öğrenmeye başla
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
öğrenmeye başla
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
öğrenmeye başla
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
öğrenmeye başla
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
öğrenmeye başla
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
öğrenmeye başla
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
öğrenmeye başla
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
öğrenmeye başla
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
öğrenmeye başla
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
öğrenmeye başla
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
öğrenmeye başla
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
öğrenmeye başla
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
öğrenmeye başla
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
öğrenmeye başla
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
öğrenmeye başla
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
öğrenmeye başla
prawo publiczne
22. Ius privatum
öğrenmeye başla
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
öğrenmeye başla
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
öğrenmeye başla
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
öğrenmeye başla
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
öğrenmeye başla
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
öğrenmeye başla
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
öğrenmeye başla
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
öğrenmeye başla
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
öğrenmeye başla
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
öğrenmeye başla
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
öğrenmeye başla
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
öğrenmeye başla
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
öğrenmeye başla
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
öğrenmeye başla
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
öğrenmeye başla
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
öğrenmeye başla
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
öğrenmeye başla
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
öğrenmeye başla
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
öğrenmeye başla
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
öğrenmeye başla
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
öğrenmeye başla
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
öğrenmeye başla
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
öğrenmeye başla
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
öğrenmeye başla
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
öğrenmeye başla
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
öğrenmeye başla
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
öğrenmeye başla
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
öğrenmeye başla
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
öğrenmeye başla
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
öğrenmeye başla
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
öğrenmeye başla
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
öğrenmeye başla
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
öğrenmeye başla
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
öğrenmeye başla
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
öğrenmeye başla
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
öğrenmeye başla
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
öğrenmeye başla
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
öğrenmeye başla
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
öğrenmeye başla
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
öğrenmeye başla
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
öğrenmeye başla
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
öğrenmeye başla
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
öğrenmeye başla
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
öğrenmeye başla
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
öğrenmeye başla
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
öğrenmeye başla
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
öğrenmeye başla
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
öğrenmeye başla
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
öğrenmeye başla
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
öğrenmeye başla
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
öğrenmeye başla
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
öğrenmeye başla
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
öğrenmeye başla
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
öğrenmeye başla
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
öğrenmeye başla
spadek
78. Bonum / bona
öğrenmeye başla
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
öğrenmeye başla
obiekt materialny
80. Res incorporales
öğrenmeye başla
obiekt niematerialny
81. Possessio
öğrenmeye başla
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
öğrenmeye başla
własność
83. Iura in re aliena
öğrenmeye başla
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
öğrenmeye başla
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
öğrenmeye başla
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
öğrenmeye başla
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
öğrenmeye başla
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
öğrenmeye başla
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
öğrenmeye başla
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
öğrenmeye başla
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
öğrenmeye başla
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
öğrenmeye başla
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
öğrenmeye başla
mąż
93. Marita / uxor
öğrenmeye başla
żona
94. Parentes / genitores
öğrenmeye başla
rodzice
95. Ascendentes
öğrenmeye başla
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
öğrenmeye başla
zstępni, descendenci
97. Cognatus
öğrenmeye başla
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
öğrenmeye başla
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
öğrenmeye başla
osoba ludzka
100. Mater
öğrenmeye başla
matka
101. Mater semper certa est
öğrenmeye başla
matka jest zawsze pewna
102. Pater
öğrenmeye başla
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
öğrenmeye başla
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
öğrenmeye başla
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
öğrenmeye başla
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
öğrenmeye başla
wierzyciel
107. Debitor
öğrenmeye başla
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
öğrenmeye başla
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
öğrenmeye başla
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
öğrenmeye başla
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
öğrenmeye başla
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
öğrenmeye başla
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
öğrenmeye başla
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
öğrenmeye başla
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
öğrenmeye başla
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
öğrenmeye başla
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
öğrenmeye başla
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
öğrenmeye başla
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
öğrenmeye başla
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
öğrenmeye başla
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
öğrenmeye başla
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
öğrenmeye başla
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
öğrenmeye başla
sprawa cywilna
125. Culpa
öğrenmeye başla
wina
126. Culpa in custodiendo
öğrenmeye başla
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
öğrenmeye başla
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
öğrenmeye başla
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
öğrenmeye başla
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
öğrenmeye başla
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
öğrenmeye başla
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
öğrenmeye başla
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
öğrenmeye başla
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
öğrenmeye başla
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
öğrenmeye başla
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
öğrenmeye başla
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
öğrenmeye başla
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
öğrenmeye başla
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
öğrenmeye başla
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
öğrenmeye başla
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
öğrenmeye başla
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
öğrenmeye başla
przypadek
143. Casus fortuitus
öğrenmeye başla
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
öğrenmeye başla
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
öğrenmeye başla
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
öğrenmeye başla
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
öğrenmeye başla
siła wyższa
148. Periculum
öğrenmeye başla
ryzyko
149. Periculum locatoris
öğrenmeye başla
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
öğrenmeye başla
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
öğrenmeye başla
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
öğrenmeye başla
utracone korzyści
153. Damnum emergens
öğrenmeye başla
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
öğrenmeye başla
szkoda
155. Damnum compensare
öğrenmeye başla
naprawianie szkody
156. Solutio
öğrenmeye başla
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
öğrenmeye başla
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
öğrenmeye başla
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
öğrenmeye başla
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
öğrenmeye başla
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
öğrenmeye başla
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
öğrenmeye başla
świadczenie
163. Facultas alternativa
öğrenmeye başla
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
öğrenmeye başla
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
öğrenmeye başla
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
öğrenmeye başla
wezwanie
167. Mora ex rei fit
öğrenmeye başla
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
öğrenmeye başla
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
öğrenmeye başla
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
öğrenmeye başla
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
öğrenmeye başla
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
öğrenmeye başla
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
öğrenmeye başla
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
öğrenmeye başla
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
öğrenmeye başla
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
öğrenmeye başla
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
öğrenmeye başla
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
öğrenmeye başla
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
öğrenmeye başla
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
öğrenmeye başla
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
öğrenmeye başla
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
öğrenmeye başla
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
öğrenmeye başla
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
öğrenmeye başla
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
öğrenmeye başla
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
öğrenmeye başla
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
öğrenmeye başla
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
öğrenmeye başla
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
öğrenmeye başla
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
öğrenmeye başla
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
öğrenmeye başla
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
öğrenmeye başla
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
öğrenmeye başla
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
öğrenmeye başla
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
öğrenmeye başla
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
öğrenmeye başla
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
öğrenmeye başla
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
öğrenmeye başla
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
öğrenmeye başla
własność
202. Animus
öğrenmeye başla
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
öğrenmeye başla
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
öğrenmeye başla
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
öğrenmeye başla
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
öğrenmeye başla
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
öğrenmeye başla
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
öğrenmeye başla
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
öğrenmeye başla
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
öğrenmeye başla
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
öğrenmeye başla
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
öğrenmeye başla
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
öğrenmeye başla
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
öğrenmeye başla
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
öğrenmeye başla
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
öğrenmeye başla
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
öğrenmeye başla
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
öğrenmeye başla
testament
219. Testamentum allographum
öğrenmeye başla
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
öğrenmeye başla
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
öğrenmeye başla
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
öğrenmeye başla
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
öğrenmeye başla
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
öğrenmeye başla
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
öğrenmeye başla
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
öğrenmeye başla
władza, rządy
227. Iudicium
öğrenmeye başla
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
öğrenmeye başla
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
öğrenmeye başla
powód/oskarżyciel
230. Reus
öğrenmeye başla
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
öğrenmeye başla
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
öğrenmeye başla
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
öğrenmeye başla
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
öğrenmeye başla
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
öğrenmeye başla
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
öğrenmeye başla
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
öğrenmeye başla
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
öğrenmeye başla
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
öğrenmeye başla
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
öğrenmeye başla
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
öğrenmeye başla
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
öğrenmeye başla
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
öğrenmeye başla
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
öğrenmeye başla
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
öğrenmeye başla
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
öğrenmeye başla
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
öğrenmeye başla
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
öğrenmeye başla
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
öğrenmeye başla
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
öğrenmeye başla
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
öğrenmeye başla
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
öğrenmeye başla
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
öğrenmeye başla
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
öğrenmeye başla
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
öğrenmeye başla
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
öğrenmeye başla
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
öğrenmeye başla
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
öğrenmeye başla
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
öğrenmeye başla
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
öğrenmeye başla
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
öğrenmeye başla
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
öğrenmeye başla
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
öğrenmeye başla
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
öğrenmeye başla
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
öğrenmeye başla
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
öğrenmeye başla
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
öğrenmeye başla
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
öğrenmeye başla
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
öğrenmeye başla
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
öğrenmeye başla
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
öğrenmeye başla
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
öğrenmeye başla
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
öğrenmeye başla
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
öğrenmeye başla
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
öğrenmeye başla
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
öğrenmeye başla
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
öğrenmeye başla
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
öğrenmeye başla
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
öğrenmeye başla
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
öğrenmeye başla
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
öğrenmeye başla
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
öğrenmeye başla
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
öğrenmeye başla
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
öğrenmeye başla
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
öğrenmeye başla
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
öğrenmeye başla
argument ze spójności
288. Argument a completudine
öğrenmeye başla
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
öğrenmeye başla
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
öğrenmeye başla
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
öğrenmeye başla
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
öğrenmeye başla
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
öğrenmeye başla
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
öğrenmeye başla
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
öğrenmeye başla
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
öğrenmeye başla
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
öğrenmeye başla
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
öğrenmeye başla
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
öğrenmeye başla
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
öğrenmeye başla
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
öğrenmeye başla
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
öğrenmeye başla
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
öğrenmeye başla
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
öğrenmeye başla
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
öğrenmeye başla
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
öğrenmeye başla
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
öğrenmeye başla
akcesja
309. Actus
öğrenmeye başla
akta
310. Adoptio
öğrenmeye başla
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
öğrenmeye başla
apelacja
312. Cautio
öğrenmeye başla
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
öğrenmeye başla
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
öğrenmeye başla
klauzula
315. Compensatio
öğrenmeye başla
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
öğrenmeye başla
kontrakt
317. Donatio
öğrenmeye başla
darowizna
318. Exceptio
öğrenmeye başla
wyjątek
319. Depositum
öğrenmeye başla
depozyt, przechowanie
320. Delictum
öğrenmeye başla
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
öğrenmeye başla
windykacja
322. Inventarium
öğrenmeye başla
inwentarz
323. Legalis
öğrenmeye başla
legalny, prawny
324. Legtum
öğrenmeye başla
legat, zapis
325. Mandatum
öğrenmeye başla
mandat, zlecenie
326. Novatio
öğrenmeye başla
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
öğrenmeye başla
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
öğrenmeye başla
pakt, umowa
329. Poena
öğrenmeye başla
kara
330. Precarium
öğrenmeye başla
prekarium
331. Prohibitio
öğrenmeye başla
zakaz
332. Promulgatio
öğrenmeye başla
promulgacja
333. Provincia
öğrenmeye başla
prowincja
334. Privatus
öğrenmeye başla
prywatny
335. Publicus
öğrenmeye başla
publiczny
336. Restitutio
öğrenmeye başla
restytucja
337. Sanctio
öğrenmeye başla
sankcja
338. Successio
öğrenmeye başla
sukcesja
339. Ius publicum
öğrenmeye başla
prawo publiczne
340. Nasciturus
öğrenmeye başla
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
öğrenmeye başla
o wezwaniu do sądu

Yorum yapmak için giriş yapmalısınız.