Podstawy przedsiębiorczości - Funkcjonowanie przedsiębiorstw w warunkach gospodarki rynkowej

System ekonomiczny

To zespół instytucji i mechanizmów mających wpływ na realizację określonych decyzji ekonomicznych. Zależy od 4 czynników: uwarunkowania materiałowe, instytucjonalne, społeczne i polityczne.

Gospodarka tradycyjna

Zakres świadczonych dóbr i usług w danym społeczeństwie jest niezmienny od pokoleń.

Gospodarka centralnie planowana

Publiczna własność środków produkcji. Przedsiębiorstwa są własnością państwa i realizują zadania przez nie wyznaczone.

Czysty kapitalizm

Prywatna własność środków produkcji. W mechanizmie rynkowym, najważniejszym elementem jest cena.

Systemy mieszane

Różne stopień ingerencji państwa w funkcjonowanie mechanizmów rynkowych.

Własność prywatna

Wyższa efektywność podejmowanych decyzji ekonomicznych. Motywuje do racjonalnego wykorzystywania tego, co się posiada.

Konkurencja

Wzajemne oddziaływanie na siebie uczestników procesów gospodarczych.

Rynek kapitałowy

Rynek, w którym towarem jest pieniądz. Nadzorowany przez rząd i bank centralny.

Stabilny pieniądz

Walka z inflacją. Odpowiada za to bank centralny.

Stabilny system podatkowy

Przejrzyste przepisy prawa podatkowego, nieulegające zbyt częstym zmianom.

Przedsiębiorczość

Elastyczne przystosowanie się do zmieniających się warunków funkcjonowania gospodarki.

Rynek

Miejsce dokonywania transakcji kupna-sprzedaży oraz proces uzgodnienia przez strony warunków transakcji kupna-sprzedaży.

Funkcje rynku - informacyjna

Dostarcza informacji o popycie, sprzedaży i cenie.

Funkcje rynku - równowagi

Dostosowuje wielkość produkcji, jej asortyment, jakość wyrobów do oczekiwań klientów.

Funkcje rynku - akceptacji produktów

Społeczne potwierdzenie lub odrzucenie przydatności wytworzonych dóbr.

Funkcje rynku - alokacyjna

Decyzje inwestycyjne podejmowane są na podstawie opłacalności aktualnej i przewidywanej produkcji.

Funkcje rynku - selekcyjna

Na rynku dokonuje się selekcji towarów i producentów.

Rynek lokalny

Znajduje się w bezpośrednim otoczeniu klienta.

Rynek regionalny

Znajduje się na większym obszarze - powiat, województwo.

Rynek krajowy

Rynek funkcjonujący w obrębie jednego państwa.

Rynek międzynarodowy

Transakcje między dwoma krajami, lub większą liczbą państw.

Rynek światowy

Wymiana dóbr i usług na obszarze całego świata.

Rynek detaliczny

Sieć sklepów oraz innych placówek handlowych, których klientami są indywidualni odbiorcy.

Rynek hurtowy

Uczestnikami tego rynku są jednostki, które zakupiony towar przeznaczają do dalszej sprzedaży, przeróbki lub produkcji.

Rynek dóbr i usłg

Produkcyjny, rynek elementów służących do dalszej produkcji - maszyny, lub przetworzenia - surowce. Konsumpcyjny, zaspokajający potrzeby kupujących.

Rynek kapitałowy

Rynek występujących w różnorodnych formach np. środków pieniężnych, papierów wartościowych.

Rynek pracy

Obejmujący świadczenia pracy.

Rynek producenta

Oczekiwania nabywców na rynku przewyższają oferowaną do sprzedaży ilość produktów.

Rynek konsumenta

Ilość produktów przeznaczonych do sprzedaży przewyższa zapotrzebowanie i możliwości nabywcze klientów.

Monopol

Rynek, na którym występuje jeden sprzedawca, dyktujący warunki i kontrolujący poziom cen.

Konkurencja monopolistyczna

Występuje wielu sprzedających i kupujących, każde przedsiębiorstwo ma mały udział w rynku, towary są do siebie podobne.

Oligopol

Rynek, na którym występuje tylko kilka firm oferujących podobne produkty, firmy mają duży udział na rynku.

Konkurencja doskonała

Bardzo wielu producentów i konsumentów, towary są podobne, nikt nie dominuje.

Popyt

Ilość dóbr i usług, jakie klienci chcą i mogą kupić w określonym czasie, miejscu i po określonej cenie.

Podaż

Ilość dóbr i usług, oferowanych do sprzedaży w określonym czasie, miejscu i po określonej cenie.

Cena

Wyrażona w jednostkach pieniężnych wartość produktu. Funkcje: informacyjna, motywacyjna, dochodowa.

Cena równowagi rynkowej

Cena, przy której wyroby i usługi są sprzedawana w takiej samej ilości, w jakiej zostały wyprodukowane.

Przedsiębiorstwa

Zorganizowane jednostki gospodarcze, prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek w celu osiągnięcia określonych korzyści.

Praca

Zatrudnieni pracownicy z określonymi kwalifikacjami.

Kapitał

Środki finansowe zaangażowane do realizacji określonego przedsięwzięcia, określony kapitał rzeczowy: budynki, narzędzia.

Ziemia

Wyodrębnione miejsce oraz wszelkie rzeczy znajdujące się w naturze, które mogą zostać użytecznie zastosowane.

Instytucje finansowe

Bank centralny i banki komercyjne, kasy oszczędnościowo-pożyczkowe, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, giełdy.

Podmioty demokracji gospodarczej

Związki zawodowe, fundacje, stowarzyszenia, organizacje konsumenckie, organizacje pracodawców

Bank centralny

Świadczy usługi bankowe instytucjom finansowym, pełni funkcję banku państwa, nadzoruje banki komercyjne, kontroluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce.

Gospodarstwa domowe - funkcja konsumpcyjna

Czynności związane z organizowaniem i realizowaniem procesu konsumpcji.

Gospodarstwa domowe - funkcja produkcyjna

Posiadane środki finansowe na zaspokojenie potrzeb pochodzą z pracy najemnej lub posiadanego kapitału.

Gospodarstwa domowe - czynniki socjologiczne

Poziom wykształcenia poszczególnych członków rodziny, ustala kolejność zaspokajanych potrzeb przy określonej wielkości posiadanych środkach finansowych.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Rzecznik konsumentów)

Zapewnia każdemu konsumentowi bezpłatną poradę prawną i chroni w sporze z przedsiębiorcami.

Pieniądz

Jest miernikiem wartości, środkiem wymiany, środkiem akumulacji.

Pieniądz gotówkowy

Występuje w postaci pieniądza papierowego, czyli banknotu.

Pieniądz bezgotówkowy

Nie posiada materialnej postaci, stanowi przedmiot ewidencji księgowej banków.

Karta płatnicza

Karta należy do banku lub systemu i służy okazicielowi do regulowania płatności.

Karty debetowe

Służą do wypłaty gotówki w bankomatach i płatności w sieci punktów akceptujących karty.

Karty kredytowe

Za przeprowadzone transakcje posiadacz karty płaci z opóźnieniem.

Karty wstępnie opłacone

Klient kupuje kartę o określonej wartości i dokonuje transakcji.

Numer PIN

Kod dostarczany klientowi w zabezpieczonej kopercie.

Czek

Dokument wystawiony w określonej prawem formie, zawierający polecenie skierowane do banku, by ten wypłacił określoną ilość pieniędzy.

Lokaty bankowe

Rodzaj pożyczki udzielanej bankowi, za którą bank musi nam zapłacić.

Ubezpieczenie

Polega na gromadzeniu funduszy przeznaczonych na wspieranie działań w różnych trudnych sytuacjach życiowych.

Rynek formalny

Giełdy, aukcje - w danym momencie i przy istniejącej cenie uczestnicy mogą dokonać transakcji kupna-sprzedaży.

Rynek nieformalny

Transakcje są zawierane w drodze negocjacji między stronami.

Przedmiot transakcji giełdowych

Pieniądze krajowe, waluty obce, usług, papiery wartościowe.

Giełda towarowa

Konfrontacja popytu i podaży oraz sprzedaży i kupna określonych towarów w skali masowej.

Aukcja

Zorganizowany rynek towarów niestandardowych np. dzieła sztuki, biżuteria, których nie można kupić bez wcześniejszego obejrzenia, sprzedaż następuje na drodze licytacji.

Przetarg

Zaproszenie do zawarcia transakcji, skierowane przez organizatora do potencjalnych kontrahentów.

Targi

Instytucja, która łączy wystawiennictwo towarów z ich równoczesną sprzedażą.

Wystawy gospodarcze

Umożliwiają uczestnikom procesów gospodarczych poznanie najnowszych osiągnięć technologicznych.

Papiery wartościowe

Dokumenty stwierdzające istnienie określonego prawa majątkowego.

Akcje

Papiery wartościowe, stwierdzające bezwarunkowe uczestnictwo jej właścicieli w kapitale spółek akcyjnych.

Obligacje

Papiery wartościowe potwierdzające udzielenie pożyczki.

Wartość nominalna

Kwota, na którą opiewa dokument na akcji.

Wartość emisyjna

Cena, za którą spółka sprzedaje akcje na rynku papierów wartościowych.

Wartość rynkowa (bieżąca)

Cena, którą można uzyskać w razie sprzedaży akcji w danym momencie na rynku wtórnym papierów wartościowych.

Weksel

Dokument sporządzony w przewidzianej przez prawo formie, stanowiący bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej kwoty.

Rynek pierwotny

Powstaje przy sprzedaży nowo emitowanych papierów wartościowych pierwotnym nabywcom.

Rynek wtórny

Obejmuje transakcje papierami wartościowymi będącymi już w obrocie.

Inwestor bierny

Decyduje się na lokowanie swoich środków finansowych w przedsięwzięcia bezpieczne.

Inwestor czynny

Bardzo aktywnie uczestniczy w zakupach i sprzedażach papierów wartościowych.

Giełda Papierów Wartościowych

Instytucja funkcjonująca na rynku kapitałowym. Dokonuje się tam transakcji kupna-sprzedaży papierów wartościowych.

Biuro maklerskie

Instytucja pośrednicząca między indywidualnym inwestorem a giełdą.