Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą w Polsce sprawują:

Prezydent i Rada Ministrów

Rola Rady Ministrów to:

prowadzenie polityki wewnętrznej i zewnętrznej Polski oraz kierowanie administracją rządową – do Rady Ministrów należą sprawy nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego

Podstawowe zadania Rady Ministrów:

zapewnienie wykonania ustaw; koordynacja i kontrola prac administracji rządowej; ochrona interesów Skarbu Państwa; przedstawienie projektu budżetu państwa i kierowanie jego wykonaniem; zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa oraz porządku publicznego; kierownictwo w dziedzinie stosunków międzynarodowych

Rada Ministrów składa się z:

Prezesa Rady Ministrów, ministrów, wiceprezesów Rady Ministrów

Zadania Prezesa Rady Ministrów:

reprezentowanie Rady Ministrów; kierowanie, koordynacja i kontrola prac Rady Ministrów; wydawanie rozporządzeń; zapewnienie wykonania i określenie sposobów wykonania polityki Rady Ministrów; nadzór nad samorządem terytorialnym; Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej

Pierwszy Prezes Rady Ministrów po 1989 roku:

Tadeusz Mazowiecki (sprawował urząd od 24 sierpnia 1989 do 4 stycznia 1991 roku)

Kto sprawował urząd premiera dwukrotnie?

Waldemar Pawlak (czerwiec-lipiec 1992 oraz październik 1993 do marca 1995 roku)

Nazwiska premierów po 1989 roku:

Tadeusz Mazowiecki; Jan Krzysztof Bielecki; Jan Olszewski; Waldemar Pawlak; Hanna Suchocka; Waldemar Pawlak; Józef Oleksy; Włodzimierz Cimoszewicz; Jerzy Buzek; Leszek Miller; Marek Belka; Kazimierz Marcinkiewicz; Jarosław Kaczyński; Donald Tusk

Kim są ministrowie?

najwyższymi urzędnikami państwowymi kierującymi poszczególnymi działami administracji rządowej; mają prawo wydawania rozporządzeń i zarządzeń (w zakresie regulowanym ustawą), na podstawie których realizowane są działania ministerstw

Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność za:

naruszenie konstytucji i ustaw (odpowiedzialność konstytucyjna); przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem ministerialnym (odpowiedzialność karna)

Sposób pociągnięcia członka Rady Ministrów do odpowiedzialności:

uchwała o postawieniu członka Rady Ministrów przed Trybunałem Stanu podjęta na wniosek Prezydenta lub grupy co najmiej 115 posłów

Kim jest Minister bez Teki?

potoczne określenie na ministra, który nie kieruje żadnym ministerstwem, ale wykonuje zadania powierzone mu przez premiera

Uprawnienia Prezydenta wobec Parlamentu

zarządzanie wyborów, zwoływanie pierwszego posiedzenia, prawo rozwiązania (w przypadku nie powołania rządu); prawo inicjatywy ustawodawczej i weta, prawo podpisywania i ogłaszania ustaw; prawo wystąpienia przed Sejmem i Senatem lub Zgromadzeniem Narodowym

Uprawnienia Prezydenta wobec Rady Ministrów

uczestnictwo w powoływaniu rządu (desygnacja premiera, możliwość współkształtowania składu; przewodniczenie obradom Rady Gabinetowej (ministrowie pod przewodnictwem Prezydenta)

Uprawnienia Prezydenta wobec władzy sądowniczej

powoływanie sędziów (na wniosek KRS); nominowanie Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

Uprawnienia Prezydenta w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa

zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi (zarządza mobilizację, decyduje o użyciu sił zbrojnych na terenie kraju, wprowadza stan wyjątkowy); mianowanie: Szefa Sztaby Generalnego WP oraz naczelnych dowódców sił zbrojnych, a w trakcie wojny Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych (nadaje też najwyższe stopnie oficerskie); przewodniczy obradom Rady Bezpieczeństwa Narodowego (organ doradczy Prezydenta)

Uprawnienia Prezydenta w zakresie polityki zagranicznej

ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych; mianowanie i odwoływanie przedstawicieli dyplomatycznych; przyjmuje listy uwierzytelniające od przedstawicieli innych państw; na wniosek Rady Ministrów podejmuje decyzję o wypowiedzeniu wojny

Uprawnienia Prezydenta – dodatkowe

nadaje obywatelstwo RP; dysponuje prawem łaski; nadaje tytuł naukowy profesora zwyczajnego

Kontrasygnata

wymóg złożenia podpisu przez premiera pod aktem wcześniej podpisanym przez Prezydenta by akt ten mógł wejść w życie

Prerogatywy

uprawnienia Prezydenta nie podlegające wymogowi kontrasygnaty – samodzielne uprawnienia Prezydenta, za które ponosi on odpowiedzialność konstytucyjną

Prerogatywy Prezydenta odnoszące się do działań Parlamentu

zarządzanie wyborów, zwoływanie pierwszego posiedzenia, prawo rozwiązania (w przypadku nie powołania rządu); prawo inicjatywy ustawodawczej, prawo podpisywania i ogłaszania ustaw; możliwość zwrócenia się do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia narodowego z orędziem

Prerogatywy Prezydenta odnoszące się do działań Rady Ministrów

desygnowanie i powoływanie premiera; przyjmowanie dymisji; wniosek do Sejmu o pociągnięcie członka Rady do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu; odwoływanie ministra, któremu wyrażono wotum nieufności; zwoływanie Rady Gabinetowej

Prerogatywy Prezydenta odnoszące się do działań władzy sądowniczej

powoływanie sędziów, Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego; stosowanie prawa łaski

Prerogatywy Prezydenta – dodatkowe

zarządzanie referendum krajowego; nadawanie orderów i odznaczeń; zrzeczenie się urzędu; nadawanie obywatelstwa i wyrażanie zgody na jego zrzeczenie się

Prezydent ponosi odpowiedzialność:

konstytucyjną i karną przed Trybunałem Stanu

Prezydenci Polski po 1989 roku

Wojciech Jaruzelski; Lech Wałęsa; Aleksander Kwaśniewski (dwie kadencje – 10 lat); Lech Kaczyński; Bronisław Komorowski