Verba latina 5 by K. Rzepkowski

indulgere

indulg eo, indulsi, indultum 2 – by ć pobłaż liwym dla kogoś, ustępować komuś; oddać się jakiejś sprawie, troszczyć się o coś. sibi indulgere – pozwalac sobie na wszystko. valetudini indulgere – oszczędzać zdrowie.

inter ire

intere o, interi re, interi i, interi tum (niereg.) – upadać, ginąć. interit ira mora – gniew mija wraz z czasem. publica pecunia interit – pieniądze publiczne zostały roztrwonione.

interesse

intersum, interesse, interfu i (niereg.) – być mię dzy czymś; brać w czymś udział; ró żnić się. int erest (alicuius + ACI) – zależy komu ś, żeby... np.: Romanorum plurimum intererat Carthaginem deleri – Rzymianom bardzo zale żało, by Kartagina została zburzona. me a (tua, sua, nostra, vestra, sua) inte rest – zale ży mi, np. Caesar dicere solebat non tam sua quam rei publicae interesse, ut salvus esset – Cezar zwykł mawia ć, ż e nie tyle jemu, co republice zależ y, aby był cały i zdrów.

invitare

invi to 1 – zaprosić kogoś na co (in prandium - na ś niadanie, in hospitium – w goś cinę ). alqm domum suam invitare – zaprosi ć kogoś do swojego domu.

irasci

irascor, irasci, ira tus sum - gniewać się na kogoś. de nihilo irasci – gniewa si ę za nic.

iubere

iube o, iussi, iussum 2 – rozkazać, zarz ądzić, polecić coś komuś; wybrać lub ogłosić kogoś kimś; postanowić, zatwierdzić. rem aliquam facere iubeor – mam rozkaz wykonać jakąś rzecz.

iudicare

iud ico 1 – być sę dzią; są downie rozstrzygać o czymś, zasą dzić komuś coś, wydawać wyrok o czymś; są dzić, mniemać, myś leć o czymś; uznać kogoś za coś.

iungere

iungo, iunxi, iunctum 3 – w jarzmo zaprzą c; przyczepić coś do czegoś; połą czyć coś z czymś. amicitiam iungere – zawrzeć przyjaźń. fluvium (amnem) ponte iungere – przerzucić most przez rzekę (potok). pacem cum alqo iungere – zawrzeć z kimś pokój.

iurare

iuro 1 – przysię gać na kogoś, na coś. iuratus – sprzysięż ony.

iuvare

iuvo, iuvi, iutum 1 – bawić, cieszyć kogo ś; pomagać komuś w czymś. me iuvat + inf. – podoba mi się coś robić. audentes fortuna iuvat – los sprzyja odważ nym.

labor

labor, lapsus sum 3 – ślizgać się; spadać; upływać; popaść w coś; potknąć się, upaść, zbłądzić. lapsi, orum – ci, którzy na skutek prze śladowań wyrzekli się wiary chrześ cijańskiej. mente labi – stracić zdrowy rozsą dek, rozum.

laborare

labo ro 1 – pracować, dbać o coś; cierpie ć (a frigore – z zimna; ex aero alieno – z powodu długów); przygotowywać, opracowywać coś. de alqo laborare – martwić się o kogoś.

lacrimare

lacrimo 1 - płakać

largior

largior, largitus sum 4 - szczodrze dawać, obdarowywać kogo ś czymś; dozwalać, dopuszczać.

latere

lat eo, latu i, - 2 – być ukrytym, schowanym; pozostać nieznanym.

laudare

laudo 1 – chwalić, sławić, wielbić kogoś, coś.

lavare

lavo, la vi, lautum (lava tum) 1 – myć, ką pać; pass. my ć się.; zwilż yć, skropić. lavatum eo – idę się umyć.

legere

l ego, le gi, lectum 3 – zbierać, gromadzi ć; (nici) zwijać; (oddech) chwytać; (rozmowę) podsłuchiwać; (morze, las) przebywać; wybierać, kraść; czytać. oram legere – żeglować wzdłuż brzegu. vela legere – zwijać ż agle.

liberare

libe ro 1 – uwolnić kogoś od czegoś; uwolnić od opłat; (w są dzie) uznać niewinnym. crimine liberare – uwolnić od oskar żenia. fidem liberare – dotrzymać słowa. nomina liberare – spłacać długi.

l icet

l icet, licu it, lici tum est 2 (nieos.) – wolno, moż na, jest dozwolone. per me licet – nie mam nic przeciwko temu. licet + con. – byleby tylko, jeśli tylko, choć by, np. fremant omnes licet, dicam quod sentio – cho by wszyscy protestowali, powiem, co czuję.

locare

loco 1 – umieś cić coś gdzieś; (kobietę) za mąż wydać; (pieniądze) po życzyć; wynająć, wydzierż awić. filiam nuptiis (in matrimonio, nuptum) alicui locare – dać komuś córkę za ż onę.

loquor

loquor, locu tus sum 3 – mówić; rozmawiać z kimś o czymś; omawiać; oznajmiać, twierdzić.

ludere

lu do, lusi, lusum 3 – bawić się czymś; grać w coś; tań czyć, żartować, igrać; drwić, kpić. tesseris ludere – grać w koś ci.

lugere

luge o, luxi, - 2 – smucić się; nosić ż ałobę po kimś; opłakiwać kogoś.

mactare

macto 1 – u świetniać, wyróż niać kogo ś czymś; ukarać; ofiarować, poś wię cić na ofiarę komuś coś; zabić na ofiar ę. deos mactare – przebłagać, przejednać bogów. morte alqm mactare – ukarać kogoś śmiercią.

maerere

maer eo, maeru i, - 2 – smucić się; opłakiwać kogoś.

malle

m alo, malle, malu i (niereg.) – woleć, wybiera ć.

mandare

mando 1 – powierzy ć, polecić coś komuś.

manere

man eo, mansi, mansum 2 – zostać gdzieś; nocować; trwać, istnieć; trwać, obstawać przy czym ś; być komuś przeznaczonym; oczekiwać na kogo ś, na coś, zagraż ać komuś, czemuś.

memini

mem ini, meminisse (perf.) – pamięta ć; wspominać o czymś. memento mori – pamię taj, ż e umrzesz.

mentior

ment ior, menti tus sum 4 – być kłamcą; skłamać coś, zmy śla ć.

merere

mere o, meru i - 2 i mere or, meritus sum 2 – zasługiwać; zyskać coś, osi ągnąć; zasłuż yć na coś (laudem, praemia); ściągnąć na siebie (odium, poenam); zaskarbić sobie łaski, zasłuż yć się (bene, male). stipendia merere – służ yć w wojsku (za ż ołd). equo (equis) merere – służ yć w jeź dzie. scelus merere – popełnić zbrodnię.

mergere

mergo, mersi, mersum 3 – zanurzyć, zatopić coś w czymś; pass. uton ąć; ukryć coś.

metere

me to, mess ui, messum 3 – żąć, kosić, ś cinać; (wrogów) w pień wyciąć, zniszczyć. ut sementem feceris, ita et metes – jak posiejesz, tak zbierzesz.

metuere

met uo, metu i, - 3 – ba ć się o kogoś, o coś (de vita sua); wstydzić się, wahać się; bać się kogoś, obawiać się metuens (+ gen.) – troskliwy o coś, o kogo ś.

minor

m inor, minatus sum 1 – sterczeć; grozić komuś czymś (hosti mortem – wrogowi śmiercią); obiecywać, zapowiada ć.

minuere

min uo, minu i, minu tum 3 – zmniejszać, uszczuplać; pass. maleć; zwęż ać, ograniczać (sumptus – wydatki). gradum minuere – zwalniać kroku. memoria minuitur – pamięć słabnie. suspicionem minuere – rozwiać podejrzenia.

miror

mi ror 1 – dziwi ć się; podziwiać, czcić kogoś, coś.

miscere

misc eo, miscu i, mixtum 2 – domieszać coś do czegoś, mieszać coś z czym (aquam vino); poł ączyć, zaburzyć; napełniać coś czymś (domum gemitu). animum alicuius cum suo miscere – połą czyć się z kimś głę boką przyja nią. manus miscere – przejść do walki wręcz. rem publicam miscere – wprowadza ć zamę t w pa ństwie.

mittere

mitto, m isi, missum 3 – rzucać, ciskać, miotać coś; posłać kogoś (legatos), posłać coś komuś; odesła ć, zwolnić kogoś; (zgromadzenie) rozwią zać, rozpuści ć; (w mowie) pominąć; zaprzestać, zaniechać. mitte me – puść mnie! sub iugum mittere- zaprzą c w jarzmo.

monere

mon eo, monu i, moni tum 2 – przypominać komu ś o czymś; dodać odwagi; ostrzega ć kogoś; karać, karcić; przepowiada ć, zwiastować.

monstrare

monstro 1 – pokazywać komuś coś; zalecić, wskaza ć.

mordere

morde o, momordi, morsum 2 – ką sać, gryźć; dogryzać komuś, dokuczać.

mor ior

mor or, mort uus sum 3 – umiera ć.

moror

moror 1 – przebywa ć gdzieś, zwlekać, marudzić; wstrzymywać kogo ś przed czymś. nihil moror – jestem gotów, chcę; nie mam nic przeciwko temu, eby...

movere

mov eo, mo vi, m otum 2 – poruszać; zachę cać kogoś do czegoś; (o uczuciach) wywołać (admirationem), wzruszyć; powodować coś; oddalić coś. arma movere – chwytać za broń. castra movere – zwinąć obóz. motus (alqa re) – poruszony, wzruszony czymś.

muni o

muni o 4 – murowa ć, (mury) wznosić; (drogi) budować; obwarować (arcem), czynić bezpiecznym; ochraniać coś przed czymś.

muto

mu to 1 – zmieniać coś czymś; przemieniać, przekształcać. pacem bello mutare – zamienić wojn ę na pokój, osią gnąć pokój. tempora mutantur et nos mutamur in illis – czasy się zmieniaj ą, a my zmieniamy się wraz z nimi. vestem mutare – włoż yć żałobę.

nanciscor

nanciscor, nactus sum (nanctus sum) 3 – osią gnąć; otrzymać coś; napotkać przypadkiem, korzystać z napotkanej okazji (nactus turbidam tempestatem – korzystaj ąc z gwałtownej burzy) morbum nancisci – zachorować.

narro

narro 1 – opowiadać komuś coś, wspominać komuś o czymś, mówić. bene (male) narrare - przynosić dobre (złe) wiadomoś ci. narro tibi – zapewniam cię.